تحلیل راهبردی تحولات فضایی-کارکردی در پهنه حریم جنوبی کلانشهر تهران (مطالعه موردی: شهرستان های ری و اسلامشهر)

Abstract

<strong>تأثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی بین شهرها با نواحی پیرامونی و از آن جمله نواحی روستایی واقع در حوزه نفوذ آن</strong><strong>‌</strong><strong>ها، به</strong><strong>‌</strong><strong>مرور منجر به تغییرات مختلف در عرصه</strong><strong>‌</strong><strong>های گوناگون آن</strong><strong>‌</strong><strong>ها می</strong><strong>‌</strong><strong>گردد. تغییرات ساختار جمعیتی (مهاجرت روستا-شهری، تخلیه جمعیتی روستاها و ....) و تغییرات ساختار کارکردی و اقتصادی (متزلزل شدن اساس و بنیاد تولید کشاورزی و گسترش فعالیت</strong><strong>‌</strong><strong>های حاشیه</strong><strong>‌</strong><strong>ای و غیرتولیدی و....) ازجمله</strong><strong>‌</strong><strong>ی آن</strong><strong>‌</strong><strong>هاست. در این میان، ازجمله تغییرات مهمی که عمدتاً متأثر از شهرها بوده و در دهه</strong><strong>‌</strong><strong>های اخیر بخصوص در نواحی روستایی کلان</strong><strong>‌</strong><strong>شهر تهران قابل مشاهده است، ادغام روستاهای حریم شهر در بافت فیزیکی شهرها، افزایش واحدهای صنعتی، تولیدی، خدماتی و مسکونی، زمین</strong><strong>‌</strong><strong>خواری و تغییر الگوی مصرف زمین و مهم</strong><strong>‌</strong><strong>تر از همه سوء مدیریت که باعث گستردگی بیش</strong><strong>‌</strong><strong> از حد فیزیکی شهرها و تغییر کاربری اراضی حریم آن</strong><strong>‌</strong><strong>ها شده است. هدف از این مقاله تحلیل راهبردی تحولات فضایی کارکردی شهرستان</strong><strong>‌</strong><strong>های ری و اسلامشهر در پهنه حریم جنوبی کلانشهر تهران می</strong><strong>‌</strong><strong>باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش مطالعه مبتنی بر مطالعه میدانی و پرسشنامه می</strong><strong>‌</strong><strong>باشد. همچنین جهت تجزیه</strong><strong>‌</strong><strong> و تحلیل داده</strong><strong>‌</strong><strong>ها، از مدل ترکیبی</strong> <strong>(SWOT-AHP)</strong><strong> بهره گرفته</strong><strong>‌</strong><strong> شده است. یافته</strong><strong>‌</strong><strong>ها نشان می</strong><strong>‌</strong><strong>دهد عدم انتقال پادگان</strong><strong>‌</strong><strong>های نظامی در جایگاه نخست، عدم هماهنگی بین دهیاری</strong><strong>‌</strong><strong>ها و روستاهای داخل محدوده در جایگاه دوم و مستقل بودن و افزایش بارگذاری ساختمانی و جمعیتی در مهروموم</strong><strong>‌</strong><strong>های آتی به</strong><strong>‌</strong><strong>عنوان مهم</strong><strong>‌</strong><strong>ترین نقاط ضعف تلقی گردیده، و همچنین مؤلفه</strong><strong>‌</strong><strong>هایی مانند توجه روزافزون به حریم شهرها و روستاها بخصوص در سال</strong><strong>‌</strong><strong>های اخیر و دسترسی مناسب به خدمات و بالا بودن سرمایه اجتماعی درون</strong><strong>‌</strong><strong>گروهی به </strong><strong>‌</strong><strong>عنوان مهم</strong><strong>‌</strong><strong>ترین نقاط قوت قابل ذکر می</strong><strong>‌</strong><strong>باشند. در همین راستا مهم</strong><strong>‌</strong><strong>ترین مؤلفه</strong><strong>‌</strong><strong>ها استفاده از پتانسیل</strong><strong>‌</strong><strong>های فضای باز در اطراف شهرهای اسلام</strong><strong>‌</strong><strong>شهر و غیره در جهت گسترش خدمات اجتماعی مانند بیمارستان و ...، رعایت اصول ساخت</strong><strong>‌</strong><strong>وساز در روستاهای مجاور حریم کلان</strong><strong>‌</strong><strong>شهر تهران به دلیل وجود ساختارهای مناسب نظارت و کنترل و لزوم اخذ مجوزهای قانونی جهت هرگونه ساخت</strong><strong>‌</strong><strong>وسازهای جدید در محدوده حریم، به</strong><strong>‌</strong><strong> عنوان نقاط فرصت شناخته شده و در نهایت مؤلفه</strong><strong>‌</strong><strong>هایی مانند عدم نظارت مستقیم شهرداری</strong><strong>‌</strong><strong>ها بر پادگان</strong><strong>‌</strong><strong>های نظامی، تغییر کاربری</strong><strong>‌</strong><strong>ها با انگیزه منافع اقتصادی و همچنین عدم مطالعات جامع در زمینه خطرات احتمالی (مخاطرات طبیعی) در محدوده حریم، به </strong><strong>‌</strong><strong>عنوان مهم</strong><strong>‌</strong><strong>ترین نقاط تهدید در منطقه شناخته </strong><strong>‌</strong><strong>شده</strong><strong>‌</strong><strong>اند.</strong>