واکاوی تغییر توزیع فراوانی بارش روزانه پایگاه آفرودیت در ایران

Abstract

واکاوی تغییرات ویژگی‌های بارش روزانه در برنامه‌ریزی منابع آب و الگوهای کشت اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش، تغییرات برازنده‌ترین توزیع فراوانی و فراسنج‌های آن در طی زمان بررسی می‌شود. به این منظور از داده‌های بارش روزانه شبکه‌بندی شده پایگاه داده بارش آفرودیت خاورمیانه به ابعاد 25/0 25/0 درجه طول / عرض جغرافیایی استفاده شده است. داده‌های بارش روزانه این پایگاه داده در محدوده ایران طی دوره 1/1/1330 تا 29/12/1385 (معادل20453 روز) خورشیدی به کمک نرم‌افزار Grads استخراج گردید. برای ردیابی تغییرات در طی زمان، داده‌ها به دو دوره 28 ساله تقسیم شد. داده‌های بارش دوره نخست از 1/1/1330 تا 29/12/1357 در یک آرایه به ابعاد 249110226 و داده‌های دوره دوم از 1/1/1358 تا 29/12/1385 در یک آرایه به ابعاد 249110227 ( ردیف‌ها تعداد روز و ستون‌ها تعداد یاخته) قرار داده شد. برای شناسایی برازنده‌ترین توزیع روزهای بارشی، از آزمون نیکویی برازش کلموگروف- اسمیرنف استفاده شد. با برنامه نویسی در محیط نرم‌افزار Matlab توابع توزیع تیپ نرمال و گاما بر تک تک یاخته‌های با بارش برازش داده شد. تابع نظری توزیع گامای دو فراسنجی و نمایی توانسته‌اند شرایط آماری لازم آزمون نیکویی برازش در سطح اعتماد 95% را به عنوان برازنده‌ترین توزیع در هر دو دوره احراز نمایند. تغییرات گسترده زمانی و مکانی در توزیع بارش به عنوان یکی از مؤلفه‌های ردیابی تغییر اقلیم تأیید نمی‌شود. محاسبه فراسنج‌های برازنده‌ترین توزیع با روش گشتاور خطی حکایت از تغییرات جزئی در الگوی پراکندگی فضایی این فراسنج‌ها دارد. اما این تغییرات از الگوی خاصی پیروی نمی‌کند. نگاشت تغییر فراسنج انحراف معیار نشان می‌دهد در بخش وسیعی از ایران مرکزی و غرب کشور در دهه‌های اخیر اعتماد به بارش کاهش یافته است.