پهنه ‏بندى عناصر اقلیمى آذربایجان با استفاده از GIS

Abstract

آب وهوا یکى از عوامل اصلى محیط طبیعى است که تأثیر بسیار زیادى بر دیگر عوامل محیطى و فعالیتهاى انسان دارد. عناصر آب وهوایى به طور مستقیم و غیرمستقیم در زندگى بشر تأثیر ویژه ‏اى دارند. نوع آب وهواى هر منطقه معرف پوشش گیاهى، خاک، زندگى جانورى، وضعیت آب و تا حدود زیادى فعالیتهاى اقتصادى انسان شامل فعالیتهاى صنعتى، کشاورزى، جهانگردى و... تحت کنترل عناصر آب وهوایى مى‏ باشند.<strong><em>(</em></strong><strong><em>Hobbs 1981</em></strong><strong><em>)</em></strong><br /> استفاده از عناصر و پارامترهاى آب وهوایى در اغلب برنامه ریزی هاى عمران منطقه‏ اى کاربرد دارند. بدون توجه به عناصر اقلیمى و مطالعه دقیق آنها، مسلما اغلب برنامه ریزی هاى ناحیه‏ اى با مشکل مواجه خواهند شد.<br /> یکى از بهترین روشهاى شناخت عناصر آب وهوایى یک منطقه داشتن اطلاعات جامع و پایه ‏اى از این عناصر و پهنه بندى آنها مى ‏باشد. پهنه بندى عناصر آب وهوایى نظیر تابش، دما، بارش، رطوبت، فشار و... و تهیه نقشه ‏هاى پهنه بندى آنها مى‏ تواند به عنوان ابزارى مورد استفاده برنامه‏ ریزان باشد.<br /> امروزه تکنولوژى سیستم‏هاى اطلاعات جغرافیایى (GIS) کمک زیادى به علم جغرافیا کرده است. نرم ‏افزارهاى دقیق و پیشرفته (GIS) (مانند...,Arc/info,Arc/view,Arc/GIS) و سخت افزارهاى مدرن (رایانه‏ هاى سریع، اسکنرها، پلاترها، چاپگرهاو...) علاوه براینکه کار جغرافیدانان را در مطالعه و تجزیه و تحلیل موضوعات مختلف علمى آسان‏ تر کرده، دقت و سرعت عمل آنها را نیز بالا برده است. درحال حاضر اغلب شاخه ‏هاى دانش جغرافیا ازGIS در تحلیل و مطالعات شهرى، روستایى، ناحیه‏ اى، ناهمواری هاى زمین، هیدرولوژى، آب وهواشناسى، محیط زیست و... سود مى ‏برند.<br /> منطقه بزرگ آذربایجان (آذربایجان شرقى، غربى و اردبیل) در شمال غرب کشور یکى از مناطق با تنوع اقلیمى کشور مى‏ باشد، به دلیل شرایط توپوگرافى متفاوت و عبور توده ‏هاى هواى غربى، شرایط خاص آب وهوایى بر منطقه حاکم گردیده است. در این پژوهش عناصر آب وهوایى آذربایجان مورد بررسى، تجزیه و تحلیل قرارگرفته و سپس با استفاده از نرم‏ افزار Arc/view پهنه بندى شده و درنهایت نقشه‏ هاى پهنه بندى اقلیمى منطقه براى هر کدام از پارامترها ترسیم گردیده است .