پایش سکونتگاه‌های مرزی در راستای شناخت کانون‌های تهدید امنیت مورد: روستاهای استان خراسان جنوبی

Abstract

مرز‌های بین‌المللی، نقش اساسی در امنیت و توسعه سرزمینی دارد. از سوی دیگر، نیل به امنیت همه‌جانبه مستلزم یکپارچگی سطح توسعه مناطق مرزی است. در عمده نواحی مرزی کشور از جمله خراسان جنوبی، تنها سکونتگاه‌های روستایی عرصه مرزی را متراکم از جمعیت ساخته و نقش برجسته‌ای در تأمین امنیت محلی (نوار مرزی) ایفا می‌کند. به رغم این کارکرد ویژه، روستاهای مرزی همواره به سبب موقعیت قرارگیری دور از امکانات و خدمات بوده-اند و به عبارتی، سطح پایینی از توسعه دارد. هدف اساسی تحقیق حاضر شناخت کانون‌های تهدیدکننده امنیت مرزی و عامل مهم مؤثر بر آن می‌باشد. بدین‌سان دو سؤال اساسی مدنظر بوده است: اول، چه رابطه‌ای بین برخورداری خدماتی سکونتگاه‌های روستایی و تأمین امنیت وجود دارد؟ دوم این که، سکونتگاه‌های مرزی خراسان جنوبی تا چه اندازه تهدیدکننده و یا تأمین‌کننده امنیت هستند؟ جامعه آماری تحقیق شامل 55 پارچه سکونتگاه روستایی مرزی بوده که به روش همه‌شماری ارزیابی شد و آمار مورد نیاز با روش‌های اسنادی و میدانی فراهم گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از تکنیک TOPSIS، تحلیل رگرسیون و تحلیل خوشه‌ای در محیط نرم‌افزار SPSSاستفاده شده است. نتیجه نشان داد که بین برخورداری روستاها و تأمین امنیت، رابطه معنی‌دار برقرار است و برای تأمین امنیت لازم است اولاً سطح برخورداری روستاهای مرزی افزایش یابد و ثانیاً نابرابری موجود در ارائه خدمات تعدیل پیدا کند که این مسئله در اصل مقاله به جزئیات مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به گستردگی مرز خراسان جنوبی با کشور افغانستان و مسائل منطقه‌ای، تأکیدات برنامه‌های فرادستی بر ضرورت توسعه همه‌جانبه روستاها، ضرورت حفظ امنیت و تمامیت ارضی کشور، تمهیدات و مطالعات امنیتی، نتایج تحقیق می‌تواند مورد بهره‌برداری متولیان توسعه و امنیت در منطقه خراسان جنوبی قرار گیرد.