سیری در مبانی اخلاق در پژوهش و اخلاق پزشکیدر سیره نیاکان (مقاله بازآموزی)

Abstract

مقدمه منظور از اخلاق پزشکی، رعایت موازین اخلاق عمومی و تخصصی توسط شاغلین پزشکی و بهداشت و منظور از اخلاق در پژوهش، رعایت موازین اخلاقی در مراحل مختلف تحقیقات است. اهداف و روش مطالعه به منظور بررسی میزان توجه و عنایت پی شکسوتان پزشکی نیاکان به مقوله زیبا، پُرمعنا و مقدس اخلاق پزشکی و اخلاق در پژوهش در منابع طب سنتی به سراغ کتب الکترونیک الحاوی رازی، قانون ابن سینا، ذخیره خوارزمشاهی، اغراض طبی، خُفیِ علائی، برخی از کتب دیگرِ رازی و تاریخ پزشکی ایران و جهان اسلام و حتی شاهنامه فردوسی، مثنوی معنوی، دیوان پروین، کلیات سعدی، دیوان حافظ و پنج گنج نظامی رفته و طی یک مطالعه کتابخان های با بهر هگیری از واژ ههای کلیدیِ محتمل و قابلیت جستجوی سریع و دقیق رایانه به جستجو پرداختم. نتایج در کل منابع اصیل پزشکی نیاکان که به آن اشاره گردید حتی یک کتاب، یک مقاله، یک فصل یا چند صفح های تحت عناوین مورد جستجو یافت نگردید و اینگونه دریافتیم که اگر کتابی تحت عنوان اخلاق به یادگار مانده است کتابی است همچون سایر کتب اخلاقی در خصوص اخلاق عمومی و نه اخلاق پزشکیِ صرف و یا اخلاق در پژوهش و این در حالیست که سیره آنان نشان دهنده تهذیب اخلاق و آموزشهای پرمحتوای اخلاقی و شیوه نگارش آنان حاکی از خداجویی و احساس حضور باریتعالی در تمامی عرص هها و صحن هها و نوشت ههای پرمحتوای پزشکی نیاکان م یباشد. لذا با بررسی بیشتر مشخص شد که دانشجویان طب سنتی، قبل از آغاز دروس اختصاصی پزشکی، دروسی نظیر اخلاق، حکمت، فلسفه و . . . را به طور مفصّل م یگذراند هاند و این آموزشها منجر به تغییر رفتار م یگردیده و ازجمله به ادبیات آنان رنگ و بوی توحیدی م یبخشیده است. بحث و نتیجه گیری هرچند در بین منابع پزشکی نیاکان کتاب جداگان های تحت عنوان اخلاق پزشکی یا اخلاق در پژوهش به چشم نم یخورد ولی در سرتاسر آثار تخصصی آنان، رد پای خداجویی و بینش توحیدی و اینکه عالَم را محضر خدا و خود را همواره در پیشگاه الهی م یپنداشت هاند، کاملاً جلب توجه میکند و به همین دلایل است که پزشکی، شرافت و قداست خاصی را به خود اختصاص داده و همواره دینداری و خلوص عقیده که به منزله اصول اساسی اخلاق عمومی هستند را به همراه داشته، اعتقاد به خالق قادر و حکیمی که همه امور به اراده او انجام م یشود به عنوان یک اصل اجتناب ناپذیر، در بین رهروان این راه مطرح بوده و هست و در سایه این جها نبینی به مراعات اخلاق پزشکی و ازجمله، اخلاق در پژوهش نیز م یپرداخت هاند . . .