عوامل مؤثر بر گسترش پدیدۀ قاچاق در مناطق مرزی لزوم تدوین سیاستگذاری‌های جامع برای انضباط و امنیت در مرزها

Abstract

نوار مرزی کشور از ویژگی‌های خاصی برخوردار بوده و همواره موجب شکل‌گیری چالش‌های جدی امنیتی شده است. این مقاله بر این فرضیه استوار است که در حال حاضر کنترل مرزهای سیاسی، بویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافتۀ حاشیه‌ای، صرفاً با بهره‌گیری از نیروی نظامی قابل دستیابی نیست و رویکرد توسعۀ امنیتی و دیدگاه اقتصادی را مناسب‌تر می‌داند. این بررسی نشان می‌دهد که ناامنی در این مناطق بیش از هر چیز منشأ اقتصادی دارد و مهمترین چالش فراروی امنیت در این مناطق، نارضایتی از فعالیت‌های اقتصادی می‌باشد. اگر مردم مناطق مرزی، به لحاظ مسائل اقتصادی تأمین شوند، تأثیرات مخرب سیاسی و امنیتی هدایت شده و به طور چشمگیری کاهش می‌یابد. بنابراین تا زمانی که نیازهای زندگی انسان بخصوص در نواحی مرزی و محروم، افراد را ناخواسته به سوی این فعالیت‌ها سوق می‌دهد، می‌توان انتظار داشت که در حوزۀ اقتصادی شاهد گسترش بیشتر اقتصاد سیاه باشیم. ایجاد بازارچه‌های مرزی توسط دولت در سال‌های اخیر به عنوان تمهیدی برای مرزنشینان تلقی می‌گردد و بسیاری از نقاط مرزی که تا آن موقع عمدتاً به عنوان نقاط امنیتی تلقی می‌شدند، از امتیازات دیگری برخوردار شدند که یکی از آنها ساماندهی مبادلات و معاملات رایج در این مناطق بود. مقالۀ پیش رو بر آن است که راهبردها و راهکارهای تأمین امنیت مرزها را با رویکرد اقتصادی ـ سیاسی و با برقراری تعامل با مرزنشینان و حفظ و تقویت وفاداری آنان جهت افزایش عوامل همگرایی و کاهش واگرایی نسبت به صیانت از مرزهای کشور را ارائه نماید