تخصیص آب با استفاده از مدل شکار- شکارچی و مقایسه آن با روش‌های مرسوم حل اختلاف (مطالعه موردی: حوضه آبریز اترک)

Abstract

تخصیص منابع آب بین ذی‌مدخلان مختلف از مسائل مطرح در حوضه‌های آبریز در سطح ملی و بین‌المللی است. با وجود تحقیقات گسترده انجام شده در زمینه تخصیص منابع آب، هنوز نیاز به روشی که به‌صورت عادلانه و پایدار منابع آب را به ذینفعان تخصیص دهد، وجود دارد. در دهه‌های اخیر، روش‌های ریاضی مانند روش چانه‌زنی نش، سطح یکنواخت، خسارت متعادل و کالای اشمورودینسکی برای مسائل حل اختلاف به‌کارگرفته شده که به‌طور کلی در دسته روش‌های بهینه‌سازی جا دارند و در نهایت به یک جواب واحد منتهی می‌شوند. در این مطالعه برای اولین بار یک راه حل ریاضی موسوم به معادله شکار-شکارچی برای حل اختلاف در زمینه تخصیص آب کشاورزی پیشنهاد شد. مزیت اصلی روش پیشنهادی تخصیص متعادل آب بین ذی‌مدخلان در راستای توسعه پایدار در منطقه است که در طول سری زمانی، سود ذینفعان را محاسبه نموده و اثرگذاری آنها نسبت به یکدیگر را نشان می‌دهد. این مدل برای تخصیص منابع آب حوضه آبریز اترک در شمال شرق ایران که در حال حاضر با مشکل حاد تنش آبی مواجه است، به‌کار گرفته شد. مقایسه روش پیشنهادی با روش‌های بهینه‌سازی حل اختلاف بر روی این حوضه، بیانگر کارایی مدل در ارائه پاسخ‌های پویا و دینامیکی به‌جای حل واحد است.