رویکرد تئوری بازی‎های رهبر-پیرو و چانه‎زنی نش در تخصیص بهینه بار آلاینده رودخانه، مطالعه موردی رودخانه قشلاق

Abstract

<strong>تخصیص بهینه بار آلودگی یکی از مهم</strong><strong>‎</strong><strong>ترین مسائل در حوزه مدیریت کیفی منابع آب است. در این مسئله ذی‌نفعان متعددی با اهداف ارتقای شرایط کیفیت آب و پرداخت هزینه</strong><strong>‎</strong><strong>های کمتر بابت تصفیه واحدهای آلاینده حضور دارند. با توجه به ماهیت چندگانه و متضاد اهداف در این‌گونه مسائل، مجموعه</strong><strong>‎</strong><strong>ای از جبهه</strong><strong>‎</strong><strong> پرتوی بهینه به‌عنوان پاسخ ارائه می‌شود که انتخاب یکی از این پاسخ‌ها، می</strong><strong>‎</strong><strong>تواند سبب ایجاد تعارضاتی شود. به‌منظور مواجهه با تعارضات میان ذی‌نفعان، استفاده از مدل‌ها و مفاهیم تئوری بازی‌ها توصیه می‌شود. در این‌ پژوهش از رویکرد شبیه</strong><strong>‎</strong><strong>سازی- بهینه</strong><strong>‎</strong><strong>سازی با استفاده از مدل شبیه</strong><strong>‎</strong><strong>سازی </strong><strong>QUAL2Kw</strong><strong> و الگوریتم بهینه</strong><strong>‎</strong><strong>سازی هوش جمعی ذرات به‌منظور تخصیص بهینه بار آلودگی</strong><strong>‎</strong><strong>های </strong><strong>cBOD</strong><strong> (اکسیژن‌خواهی بیولوژیکی کربنه) امتداد رودخانه قشلاق استفاده شد. به‌منظور مواجهه با تعارضات اهداف ذینفعان حاضر در بهره</strong><strong>‎</strong><strong>برداری از منابع آب این رودخانه از رویکرد تئوری بازی‌ها و تکنیک</strong><strong>‎</strong><strong>های رهبر-پیرو و تئوری چانه</strong><strong>‎</strong><strong>زنی نش استفاده می‌شود. بر اساس نتایج حاصل در مسئله این پژوهش، هزینه</strong><strong>‎</strong><strong>های احداث، نگهداری و بهره</strong><strong>‎</strong><strong>برداری تصفیه‌خانه</strong><strong>‎</strong><strong>ها در بازی استاکلبرگ و تئوری چانه</strong><strong>‎</strong><strong>زنی نش به‌ترتیب 57/191 و 39/293 میلیارد ریال و جریمه</strong><strong>‎</strong><strong>های تخطی از استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست در این دو بازی به‌ترتیب 86/31 و 89/3 میلیارد ریال برآورد شد. همچنین تعرفه جریمه در بازی استاکلبرگ و تئوری چانه</strong><strong>‎</strong><strong>زنی نش به‌ترتیب 75/10 و 3 ریال به ازای هر واحد تخطی از استاندارد مجاز تخلیه </strong><strong>cBOD</strong><strong> برآورد شد. مقدار تعرفه جریمه برآورد شده در بازی استاکلبرگ به‌مقدار تعرفه کنونی سازمان حفاظت محیط زیست بسیار نزدیک است.</strong>