جذب جیوه از خاک آلوده توسط بوته برنج، مطالعه موردی: مزارع شهرک صنعتی آمل

Abstract

جیوه یکی از سمّی‌ترین عناصر سنگینی است که در بسیاری از صنایع تولید و به محیط دفع می‌شود. مطالعات اندکی در رابطه با تجمع جیوه در خاک و ضریب تجمع زیستی و انتقال آن به گیاه برنج کشت شده در مناطق صنعتی صورت گرفته است. لذا با این هدف در این تحقیق به‌طور تصادفی از 10 مزرعه برنج اطراف شهرک صنعتی آمل که چندین سال با فاضلاب این شهرک آبیاری می‌شدند، نمونه‌برداری با سه تکرار صورت گرفت. غلظت جیوه در نمونه‌های خاک و گیاه با استفاده از دستگاه آنالیز جیوه پیشرفته LECO مدل 254AMA مطابق روش استاندارد ASTM D-6733 سنجش شد و پارامترهای کیفی خاک اندازه‌گیری شدند. متوسط غلظت جیوه در خاک مزارع 0/012± 0/031 میلی‌گرم در کیلوگرمبه‌دست آمد. میانگین غلظت جیوه در ریشه، ساقه و دانه به‌ترتیب 0/0163±0/074، 0/008±0/058 و 0/0083±0/051 میلی‌گرم در کیلوگرماندازه‌گیری شد. همچنین ضرایب انتقال و تجمع زیستی جیوه به‌ترتیب کمتر از 1 و 2/46 محاسبه شد. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که ارتباط مثبت و معنی‌داری بین غلظت جیوه درخاک با دانه و ارتباط منفی و معنی‌دار بین pH و غلظت جیوه در خاک و ریشه وجود دارد. با توجه به یافته‌های این تحقیق می‌توان گفت که گیاه برنج قابلیت بالایی برای جذب جیوه از خاک دارد.