بررسی آلودگی خاکهای منطقه جنوب تهران در مسیر روانابهای سطحی به فلزات سنگین

Abstract

حضور فلزات سنگین در غلظتهای بالا در خاک برای گیاهان، حیوانات و انسان سمّی است. در این تحقیق مناطق جنوبی تهران و آب آبیاری این منطقه که همواره تحت تأثیر عوامل آلوده کننده و روانابهای عبوری این شهر قرار می‌گیرد، مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه‌های خاک از 18 ایستگاه نمونه‌برداری جمع‌آوری و پس از استخراج فلزات سنگین به‌روش عصاره‌گیری، با استفاده از جذب اتمی، تعیین غلظت گردید. در این مطالعه غلظت برخی فلزات سنگین از جمله سرب، کادمیم، روی، مس و نیکل در بافت خاکهای منطقه جنوب تهران تعیین شد تا در صورت نزدیک بودن و یا افزون شدن غلظت از سطح با پتانسیل خطرزایی برای منطقه، بتوان تدابیر حفاظتی به‌منظور جلوگیری از گسترش آلودگی را اندیشید. نتایج نشان داد که گرادیان غلظت کلیه پارامترهای مورد مطالعه از شمال به جنوب و از غرب به شرق منطقه رو به افزایش بود. میانگین غلظت سرب، کادمیم، روی، مس و نیکل در ایستگاههای شمالی منطقه به‌‌ترتیب 61/12، 1/42، 61/07، 25/85 و 29/22 میلی‌گرم بر کیلوگرم و در ایستگاههای جنوبی به‌ترتیب معادل 76/40، 2/62، 172/05، 69/85 و 37/40 میلی‌گرم بر کیلوگرم محاسبه شد. در منطقه مورد مطالعه نواحی جنوبی در مقایسه با نواحی شمالی در تماس بیشتری با روانابهای سطحی قرار داشتند و این احتمالاً می‌تواند باعث پراکندگی غلظتی بیشتر در نواحی شمالی شود. ممکن است عبور کلیه روانابها در خط القعر محدوده مورد مطالعه یعنی جنوب منطقه و کاربرد وسیع این روانابها برای آبیاری زمین‌های کشاورزی این منطقه یکی از دلایل تجمع فلزات در بافت خاکهای منطقه باشد. بنابراین مطالعه حاضر لزوم توجه بیشتر به استفاده از روشهایی مثل تصفیه روانابها و عدم کاربرد آنها بر روی زمین به‌منظور جلوگیری از گسترش آلودگی در محیط را نشان داد.