بررسی بیلان آب زیرزمینی دشت تویسرکان همدان به کمک مدل ریاضی مادفلو

Abstract

خشکسالی‌های اخیر و استفادۀ بی‌رویه از آب زیرزمینی به‌ویژه برای مصارف کشاورزی از مشکلات بارز بسیاری از دشت‌های کشور است. بحران آب گریبانگیر تمامی دشت‌های کشور شده است و به‌علت کاهش منابع آب سطحی و خشکسالی‌های پی‌در‌پی به‌ناچار بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی به‌صورت غیرمجاز فزونی یافته است. در این میان اطلاع از وضعیت بیلان آبی دشت‌ها می‌تواند در مدیریت مناسب منابع آب منطقه کمک ‌کند. دشت تویسرکان یکی از دشت‌های مهم استان همدان است که زمین‌های کشاورزی وسیعی دارد و هر ساله به وسعت آن‌ها افزوده می‌شود و به تبع آن فشار به منابع آب زیرزمینی هر ساله افزایش می‌یابد. بنابراین، هدف از تحقیق حاضر بررسی بیلان آبی دشت تویسرکان در سال آبی 1387‌ـ 1388 برای مدیریت بهینۀ منابع آب به‌ویژه برای مصارف کشاورزی است. به این منظور بعد از ترسیم خطوط هم‌پتانسیل دشت به شناسایی ورودی‌ها و خروجی‌های دشت اقدام و بیلان آب زیرزمینی به‌صورت دستی محاسبه شد. در گام بعدی با استفاده از تعیین تغییرات حجم ذخیره، صحت محاسبات بیلان دشت تعیین شد. در‌نهایت، با تعیین نقشه‌های ورودی لازم و تهیۀ اطلاعات اولیه مدل عددی مادفلو در نرم‌افزار GMS ران شد. نتایج نشان داد که بیلان دشت منفی‌ و کسری مخزن به میزان 2/12- میلیون مترمکعب در سال آبی 1387‌ـ 1388 است. نتایج بیلان آب دستی و تغییرات حجم سطح ایستابی دشت، نتایج مدل آب زیرزمینی مادفلو را تأیید کرد.