پتانسیل‏‌یابی منابع آب زیرزمینی با استفاده از فرایند تحلیل شبکه ‏ای در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعۀ موردی: حوضه ‏های آبریز منتهی به دشت تبریز)

Abstract

حوضه‏های آبریز منتهی به دشت تبریز جزء زیرحوضه‏های حوضۀ آبریز دریاچۀ ارومیه محسوب می‏شود که در استان آذربایجان شرقی و شمال غرب ایران واقع شده است. مساحت این حوضه‏ها 5397 کیلومترمربع و کشاورزی یکی از منابع اصلی درآمد مردم است که به منابع آب زیرزمینی و سطحی وابسته است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی حوضه‏های آبریز منتهی به دشت تبریز از نظر پتانسیل منابع آب زیرزمینی با بهره‏گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی است. برای نیل به این هدف از روش تحلیل شبکه‏ای و روابط بین معیارهای اقلیمی، هیدرولوژی، زمین‏شناسی، توپولوژی و زیست‏محیطی استفاده شد. وزن معیارها با استفاده از روش تحلیل شبکه محاسبه شد: زمین‌شناسی (267/0)، بارش (208/0)، تراکم آبراهه (130/0)، پوشش گیاهی (119/0)، فاصله از آبراهه (076/0)، تراکم گسل (054/0)، شیب (042/0)، فاصله از گسل (034/0)، طبقات ارتفاعی (028/0)، جهت شیب (019/0) و دما (018/0). در نهایت، 5 طبقه با پتانسیل بسیار زیاد، زیاد، متوسط، کم و بسیار کم در منطقه شناسایی شد. نتایج تحقیق نشان داد مناطق با پهنه‏های پتانسیل زیاد و بسیار زیاد بیشتر منطبق بر ارتفاعات پایین و رسوبات آبرفتی درشت‏دانۀ دوران چهارم و مخروط‌‏افکنه‏ها‌ست. مناطق با پهنه‏های پتانسیل کم و بسیار کم نیز به‌ترتیب منطبق بر بیشترین ارتفاعات (به‌دلیل شیب تند) و مناطق دارای جنس مارنی و شیلی (به‌علت نفوذپذیری خیلی کم و تبخیر زیاد) است. <strong> </strong>