پایش زمانی و مکانی روش‏های تخمین تبخیر و تعرق گیاه مرجع (مطالعۀ موردی : استان خوزستان)

Abstract

برآورد صحیح تبخیر و تعرق گیاه مرجع (ET0)، به‎منظور پایش دقیق نیاز آبی گیاهان و بیلان آب حوضه‌ها در برنامه‎ریزی‎های کلان آبیاری و زهکشی، ضروری است. تحقیق حاضر با هدف، پایش تغییرات زمانی و مکانی 24 روش تخمین تبخیر و تعرق گیاه مرجع بر مبنای سه روش کلی دمای هوا، تابش خورشید و انتقال جرم، به صورت فصلی و سالانه (طی سال‏های 1996 تا 2005)، در 11 ایستگاه هواشناسی استان خوزستان در ایران انجام شد. روش‎های یادشده با استفاده از شاخص‎های آماری ضریب تعیین (R²)، ریشۀ میانگین مربعات خطا (RMSE) برحسب (mm/day) و درصد انحراف (PBIAS) با نتایج روش فائو پنمن‏ مانتیث (PMF-56) مقایسه شد. همچنین، نقشۀ بهترین روش از هر دسته در محیط ArcGIS تهیه شد. نتایج نشان داد روش‎ها در فصول مختلف عملکردی متفاوت دارند، اما در بیشتر روش‎ها، نتایج رضایت‏بخش بود که دلیل آن می‎تواند نوع اقلیم یکسان و موقعیت جغرافیایی مشابه باشد. با توجه به نتایج سالانه، از بین روش‏های مبتنی بر دما، بلانی کریدل با 92/0R²=‏ و mm/day9/2RMSE= و هارگریوز سامانی با 91/0R²= و mm/day2/2RMSE=، از بین روش‎های تابشی،‏ دورنباس و پروت با 93/0R²=‏ و mm/day3RMSE= و از بین روش‎های انتقال جرم، روش سازمان هواشناسی جهانی (WMO) با 97/0R²=‏ و mm/day 5RMSE= بهترین برآورد ET0 را در استان خوزستان نشان دادند. به‏طور کلی، از بین سه دسته روش، روش‏های دمایی در تخمین ET0 دقت بیشتری را در استان خوزستان نشان دادند. درخور یادآوری است، به‏لحاظ زمانی فصل تابستان نیز در کلیۀ روش‏های دمایی، تابشی و انتقال جرم کمترین دقت و صحت را نشان داد.