صحت‌سنجی روش‌های تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و رگرسیون چند متغیره (MR) در پهنه‌بندی زمین لغزش (مطالعه موردی: حوزه آبخیر ولی‌عصر استان اردبیل)

Abstract

ارائۀ راه‏کارهای مفید برای پیشگیری و کاهش خسار‌ت‌های ناشی از زمین‌لغزش امری اجتناب‏ناپذیر است. از جملۀ این راه‏کارها، پیش‏بینی و پهنه‏بندی مناطق مستعد وقوع این حرکات است. بر همین اساس پژوهش حاضر به مقایسه و ارزیابی صحت دو روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و رگرسیون چند‌متغیره (MR) در پهنه‏بندی خطر زمین‌لغزش در حوضۀ آبخیز ولی‏عصر با مساحت 198 کیلومتر‌مربع واقع در استان اردبیل پرداخت. شش عامل جهت جغرافیایی، شیب، ارتفاع، سنگ‏شناسی، کاربری اراضی و فاصله از رودخانه به‏عنوان مهم‏ترین عوامل مؤثر در وقوع زمین‌لغزش‏های منطقه شناخته شدند. در گام بعدی نقشه‏های پهنه‏بندی خطر زمین‌لغزش با هر دو روش AHP و MR در پنج طبقه تهیه شد. در نهایت، به‏منظور صحت‏سنجی دو روش استفاده‌شده، نقشه‏های تهیه‌شده با شاخص‏های نسبت تراکم (Dr) و شاخص مجموع کیفیت (Qs) مقایسه و ارزیابی شدند. نتایج نشان داد عوامل فاصله از رودخانه، جهت، شیب، کاربری اراضی، سنگ‏شناسی و ارتفاع به‌ترتیب با مقادیر 426/0، 173/0، 145/0، 134/0، 089/0 و 033/0 در روش تحلیل سلسله‌مراتبی و 531/0، 109/0، 344/0، 273/0، 123/0 و 061/0 در روش رگرسیون چند‌متغیره وزن‏دهی شدند. مقدار شاخص‏ نسبت تراکم و شاخص مجموع کیفیت به‏ترتیب، 51/5 و 44/0 برای روش‏ تحلیل سلسله‌مراتبی و 45/6 و 72/0 برای روش رگرسیون چند‌متغیره برآورد شد که نشان داد روش رگرسیون چند‌متغیره با میزان 28 درصد مغایرت با واقعیت صحت بیشتری نسبت به روش تحلیل سلسله‌مراتبی با 56 درصد مغایرت با واقعیت برای پهنه‏بندی خطر زمین‌لغزش در منطقۀ مطالعه‌شده دارد.<br /> <strong> </strong><br /> <strong> </strong><br /> <br /> <strong> </strong>