ارزیابی تأثیرات اقتصادی و هیدرولوژیکی تغییرات اقلیم در حوضۀ آبخیز خررود

Abstract

در مطالعۀ حاضر ابتدا الگوی رفتاری متغیر اقلیمی بارش طی دورۀ 1365‌ـ 1393 در سطح حوضۀ‏ آبخیز خررود بررسی شد. سپس از یک سیستم مدل‏سازی بیوفیزیکی- اقتصادی برای ارزیابی تأثیر تغییرات اقلیم ناشی از کاهش بارش بر متغیرهای هیدرولوژیکی (منابع آب در دسترس و ارزش واقعی نهادۀ آب آبیاری) و اقتصادی (تولیدات کشاورزی و سود ناخالص کشاورزان) تحت سناریوهای مختلف (تغییر اقلیم ملایم، متوسط و شدید) استفاده شد. سیستم مدل‏سازی یادشده، شامل تابع عملکرد محصولات مبتنی بر میزان بارش (جزء بیوفیزیکی مدل) و رهیافت برنامه‏ریزی ریاضی اثباتی (جزء اقتصادی مدل) بود که طی سه مرحلۀ پیاپی در محیط نرم‏افزاری GAMS 24.1 حل شد. داده‏های مورد نیاز از طریق ایستگاه‏های باران‏سنجی و اداره‌های ذی‌ربط در استان قزوین جمع‏آوری شد. الگوی رفتاری بارش نشان داد این متغیر اقلیمی پس از سال 1380 در سطح حوضۀ آبخیز خررود روندی کاهشی را طی کرده است. نتایج مدل نشان داد تغییرات اقلیم ناشی از کاهش بارش تحت سناریوهای ملایم تا شدید به کاهش 3/11 تا 0/23 درصد در منابع آب در دسترس، افزایش 08/7 تا 22/15 درصد در ارزش اقتصادی آب آبیاری، کاهش 14/5 تا 39/16 درصد در مجموع سطح زیر کشت محصولات آبی و کاهش 58/6 تا 41/13 درصد در سود ناخالص کشاورزان حوضۀ‏ آبخیز خررود نسبت به شرایط سال مبنا یا پایه منجر شده است. بیشترین کاهش منابع آب در دسترس نیز تحت سناریوی تغییر اقلیم شدید و به میزان 15/29 میلیون مترمکعب حاصل شد. در پایان برای مقابله با آثار تغییر اقلیم و حفاظت از منابع آب در سطح این حوضۀ آبخیز، به‏کارگیری تکنیک‏های کم‏آبیاری، تعیین نرخ آب‏بها برای کشاورزان بر اساس ملاحظۀ برابری، آیش‏گذاری اراضی و ارائۀ تسهیلات به کشاورزان برای تجهیز مزارع به سیستم‏های نوین آبیاری پیشنهاد شد.<br /> <br /> <strong> </strong><br /> <br />