پیامدهای مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی تنش کوتاه‌مدت اُزُن در توت‌فرنگی

Abstract

ازن (O₃) یکی از آلاینده‌های مهم موجود در جو پایینی زمین است که در حضور انرژی خورشید و از مواد فرار و اکسید­نیتروژن حاصل از دود کارخانه‌ها و ماشین‌ها تولید می‌شود. پژوهش حاضر به­منظور بررسی اثر آلودگی ازن بر رشد و برخی از ویژگی‌های مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی توت‌فرنگی انجام شد. بدین­منظور از رقم آروماس (مناسب کشت در شرایط مزرعه‌) و رقم سلوا (مناسب کشت در شرایط گلخانه)، به­ترتیب به­‌عنوان ارقام تجاری مقاوم و حساس به تنش‌های محیطی استفاده شد. گیاهان به­صورت کشت گلدانی و در فضای بسته، در گلخانه تحت تنش ازن کوتاه­مدت سه­روزه با سه غلظت صفر (هوای دارای ازن طبیعی به­عنوان شاهد)، 50 و100 میلی‌گرم در متر مکعب قرار گرفتند. نتایج نشان داد که گیاهان تیمار­شده، علائم آسیب ازن از جمله نقاط کلروزه در برگ‌ها، کاهش کلروفیل a، b و کلروفیل کل، کاهش کربوهیدرات محلول و افزایش وزن خشک، درصد ماده خشک، ظرفیت آنتی‌‌اکسیدانی کل و محتوای پرولین را نشان دادند. در رقم سلوا، پس از پایان دوره تنش و شروع رشد جدید، برخی ناهنجاری‌های مورفولوژیک نیز در گل‌های تولید­شده مشاهده شد. با توجه به آسیب کمتر رقم آروماس طی تنش، دوره رشد بعدی پس از برطرف­شدن تنش، توانایی در بالا­بردن ظرفیت آنتی­اکسیدانی کل و محتوای پرولین در مقابله با تنش 50 و 100 میلی‌گرم بر متر مکعب ازن، به­نظر می‌رسد این رقم نسبت به رقم سلوا در برابر این نوع تنش می‌تواند تحمل بیشتری از خود نشان دهد.