ارزیابی تغییرات عملکردی و مورفولوژیکی توده‌های مختلف شنبلیله تحت شرایط تنش کم‌آبی

Abstract

این پژوهش با هدف بررسی روابط بین صفات ریشه با عملکرد دانه در توده‌های شنبلیله انجام شد. تعداد 15 توده شنبلیله در دو محیط رطوبتی (عدم‌تنش و تنش خشکی)، در قالب طرح کاملاً تصادفی در سیستم لایسیمتر در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس، مورد بررسی قرار گرفت. تنش کم‌آبی بر روی تمام صفات، به‌جز درصد ریشه، به اندام هوایی و تعداد شاخه‌های جانبی ریشه تأثیر معنی‌داری داشت. میانگین عملکرد دانه از 71/2 گرم در بوته (شرایط عدم تنش) به 19/1 گرم در بوته (تنش خشکی) کاهش 56 درصدی داشت. ضرایب تنوع ژنتیکی صفات از 12/8 تا 59/50 درصد متغیر بود که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی گسترده در مواد ژنتیکی مورد بررسی بود. نتایج نمودارهای بای­پلات نشان داد که دو مؤلفه‌ اصلی، به­ترتیب در شرایط عدم‌تنش و تنش خشکی، 64 و 80 درصد تغییرات داده‌ها را توجیه کردند. همچنین بر اساس این نمودارها، در هر دو شرایط رطوبتی، صفات کارایی تعرق، عملکرد دانه، طول ریشه و وزن خشک ریشه، همبستگی مثبت و بالایی با هم داشتند. توده تیرانچی و شیراز، بهترین توده‌ها در هر دو شرایط رطوبتی از نظر اکثر صفات، به­ویژه عملکرد دانه، بودند.