ویژگی‌های میوه‌شناختی برخی از نژادگان‌های زالزالک در استان آذربایجان غربی

Abstract

این پژوهش به‌منظور ارزیابی و مقایسۀ 20 نژادگان زالزالک از چهار گونۀ مختلف، برای شناسایی و معرفی نژادگان­های برتر به لحاظ میوه‌شناختی در استان آذربایجان غربی انجام شد. صفاتی مانند رنگ و اندازۀ میوه، وزن میوه، طول دم میوه، طول و عرض برگ، طول دم برگ، وزن، طول و عرض بذر، سفتی میوه اندازه­گیری شدند. بزرگ‌ترین میوه­ها در گونه <em>Crataegus</em><em> azarolus</em> و کوچک‌ترین میوه‌ها در گونه­های<br /> <em>C. monogyna</em> و <em>C. aplosangouainea</em>مشاهده شد. صفات مرتبط با برگ از جمله طول و عرض برگ همبستگی معنی­داری با صفات مرتبط به میوه مانند وزن، اندازة میوه و طول و عرض بذر داشتند. پنج عامل اصلی بر پایۀ تجزیه به عامل­ها، نزدیک به 11/89 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. در تجزیۀ خوشه­ای به روش وارد (Ward)نژادگان­های زالزالک به سه گروه اصلی تقسیم شدند. نژادگان­های مربوط به گونۀ <em>C. azarolus</em> var azarolus و چندین نژادگان نیز از گونۀ <em>C. aplosangouainea</em>در گروه نخست قرار گرفتند که بالاترین سفتی میوه و شمار بذر بیشتری داشتند. در گروه دوم نژادگان­های گونۀ <em>C.azarolus</em> قرار دارند که طول، عرض و وزن میوۀ بالاتری داشت. در گروه سوم نیز نژادگان­های گونۀ <em>C. monogyna</em> و چندین نژادگان نیز از گونۀ <em>C. aplosangouainea</em>جای گرفتند که صفات چگالی میوه، طول برگ و شاخص a^* در جداسازی این گروه نقش مهمی داشتند. نتایج نشان داد، گروه­بندی تا حدودی از الگوی توزیع گونه­ای نژادگان­ها پیروی می­کند. نتایج به‌دست‌آمده را می­توان در برنامه­های بهنژادی و معرفی رقم در زالزالک به‌کار برد.