مطالعۀ جامعه‌شناختی تحولِ شیوه‌های مجازات اعدام در ایران و امریکا

Abstract

تاریخ تحولات کیفری حاکی از فراز و نشیب‌های گسترده در اجرای مجازات اعدام است. اگرچه امروزه بسیاری از کشورها این مجازات شدید را از سیاهۀ قوانین کیفری کنار گذاشته‌اند، اما برخی دیگر، ازجمله ایران و امریکا، با تحول در شیوۀ اجرای این مجازات همچنان از آن استفاده می‌کنند. تحولاتی همچون پنهان شدن و انتقال اعدام از منظر عموم به پشت دیوارهای زندان، تلاش برای تحمیل آن با کمترین رنج جسمانی و دخالت پزشکان در فرایند اجرا از مهم‌ترین تغییرات در شیوۀ اجرای این مجازات در ایران و امریکا بوده است. تغییر و تحولات یادشده را می‌توان از زوایای گوناگونی تحلیل کرد. در نوشتار حاضر سعی کرده‌ایم تحولات اخیر را از منظر نظریه‌های جامعه‌شناسی کیفر بررسی کنیم. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که از یک سو می‌توان چنین تغییراتی را به تحولات فرهنگی نسبت داد و آن را یک فرایند طبیعی در راستای هماهنگ شدن اجرای مجازات با احساسات و ذهنیت‌های جامعه دانست. از سوی دیگر می‌توان گفت که تحول در شکل اجرای مجازات‌ها، ازجمله اعدام، نمادی از تغییر در سازوکارهای کنترلی نهاد قدرت به‌واسطۀ پیشرفت تکنولوژی در دنیای مدرن است.