بازکاوی یک اشتباه* محمدزمان فرنگی‌خوان (مترجم)؛ محمدزمان فرنگی‌ساز (نقاش)

Abstract

بر طبق فرضیه نگارنده، در سده یازدهم هجری دو محمدزمان در ایران زندگی می‌کردند: یکی محمدزمان فرنگی‌خوان یا مترجم و دیگری محمدزمان فرنگی‌ساز یا نقاش. هنرپژوهان، این دو محمدزمان را یکی پنداشته‌اند و واقعیت‌های موجود در منابع را درباره این دو محمدزمان ترکیب کرده‌اند. از این­رو، آنچه در مورد محمدزمان فرنگی‌خوان مطابقت دارد درباره محمدزمان فرنگی‌ساز یا نقاش بکار برده‌اند. نگارنده در این مقاله تلاش کرده تا این دو محمدزمان را از یکدیگر تفکیک کند و برای این منظور نخست اطلاعات مربوط به محمدزمان فرنگی‌خوان یا مترجم را از منابع پژوهیده و سپس اطلاعات موجود راجع به محمدزمان فرنگی‌ساز یا نقاش را تتبع نموده و تلاش کرده تا اطلاعات منابع، روشن‌کننده مسیر زندگی و کارستان هنری این دو محمدزمان به تفکیک موضوع از یکدیگر باشد. سپس موارد و ریشه‌های این اشتباه بررسی شده تا این دو محمدزمان کاملاً شفاف و روشن از یکدیگر مشخص شوند. در نهایت نتیجه کار ارائه می‌شود. نگارنده برای رسیدن به نتیجه مطلوب از روش استقرایی و توصیف و ارزیابی و تحلیل یافته‌ها و داده‌های منابع از جزئیات به کلیات بهره گرفته و در پروسه کار نیز از امعان نظر به تعلیل و تحلیل منابع و پروسه نقد علمی یافته‌ها بازنمانده است.