کرتاسه بالائی در ایران

Abstract

همانطوریکه در مقاله قبلی (نشریه دانشکده فنی شماره 21) دیده شد در حد فاصل کرتاسه پائینی با کرتاسه بالائی حرکات کوهزائی و یا خشگی زائی مشاهده میشود که بفاز کوهزائی AUSTRIAN از فازهای کوهزائی آلپ (ALPINE) تعلق دارد و با شدت متغییر در بسیاری از مناطق شمال و مرکز ایران تاثیر کرده و نبود رسوبات البین در بعضی از مناطق نامبرده در نتیجه همین حرکات حاصل شده است.در قسمتی از جنوب ایران نیز یک انفصال رسوبگذاری در قاعده تشکیلات کژدمی موجود است که بطور تقریب با این حرکات تطبیق می کند . حتی در منطقه کپه داغ نیز بیک انفصال رسوبگذاری در خاتمه کرتاسه پائینی اشاره شده است. در نتیجه رسوبات سنومانین عموما بطور ترانسگرسیو بر روی رسوبات آلبین ویا قدیمی تر قرار گرفته است و جنس آن اکثرا آواری ویا از نوع رسوبات کم عمق است.رسوبات مربوط به تورونین و کونیاسین عموما در نتیجه و جود حرکات کوهزائی و یا خشکی زائی فاز Sub- Hercynian در فاصله سنومانین و سانتونین در بسیاری از مناطق شمالی ،مرکزی و جنوبی ایران موجود نیست ودر صورت وجود عموما از آهک های پلاژیک حاوی oligostegina ساخته شده است. نبود رسوبات این دو اشکوب در برخی نقاز تنها در نتیجه نبود رسوبگذاری حاصل نگشته ،بلکه احتمالا قسمتی از رسوبات آن در نتیجه حرکات قبل از سانتونین از میان رفته است بطوریکه قطعاتی از سنگهای حاوی فسیل این دو اشکوب در رسوبات جوانتر مشاهده شده است. در سانتونین دریا مجددا پیش روی کرده و رسوبات آهکی ویا مارنی این اشکوی که گاهی اوقات با رسوبات قدیمی تر دارای یک انفصال رسوبگذاری است، در بیشتر مناطق ایران گسترش دارد. رسوبات کامپائین وماستریشتین د ربعضی نقاط ار نوع پلاژیک است و در بعضی دیگر از آهک های ترتیک(Neritic) و حاوی رودیست ساخته شده است . در منطقه جندق و بیابانک حتی بیک فاز کوهزایی نسبتا شدید د رحد فاصل ماستریشتین پائینی با ماستریشتین بالائی اشاره شده است. تشکیل قسمت عمده رسوبات تشکیلات کالردملانژ caloured Melange که از مجموعه درهمی از سنگ های رسوبی و آذرین اولترابازیک ساخته شده و در مناطق کم عرض و در نزدیکی گسل های بزرگ مشاهده شده است، در کرتاسه فوقانی بوده است. درخاتمه کرتاسه و در حد فاصل با ترسیری حرکات کوهزائی مربوط بفاز Laramide در شمال و مرکز ایران بشدت تاثیر کرده است و عموما دگرشیبی زاویه ای بارزی میان رسوبات این دو دوره موجود است.این حرکات در جنوب و جنوب غربی ایران دارای شدت کمتری بوده و فقط گاهی انفصال های رسوبگذاری را سبب گشته است.حتی درمنطقه کپه داغ نیز این فاز بصورت حرکات خشکی زائی تجلی کرده و رسوبات سرخ واواری وقاره ای که به پالئوسن تعلق دارد ، حاکی از عقب نشستن دریا درنتییجه همن حرکات است.