بررسی رابطه علی بین انتشار دی‌اکسیدکربن، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی‌، سرانه مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی در ایران (رهیافت آزمون علیت تودا- یاماموتو)

Abstract

<strong>بخش بزرگی از مصرف انرژی در جهان توسط سوخت­های فسیلی تأمین می</strong><strong>­</strong><strong>شود، که این امر موجب انتشار وسیع مواد آلاینده و خطرناک به محیط زیست شده و باعث گرم شدن کره زمین و تغییرات آب و هوایی می­شود</strong><strong>.</strong><strong> آنچه مسلم است مصرف انرژی در جهان به منظور رشد اقتصادی رو به افزایش است و در نتیجه انتشار گازهای گلخانه­ای بویژه دی­اکسیدکربن، در اثر مصرف سوخت­های فسیلی روندی فزاینده دارد. از این رو در مطالعه­ حاضر به بررسی رابطه­ علی بین انتشار دی­اکسیدکربن (به عنوان متغیر جایگزین برای تخریب محیط زیست) و متغیرهای سرمایه­گذاری مستقیم خارجی، سرانه مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی در قالب فرضیه­ی زیست­محیطی کوزنتس در ایران در سال­های 1387-1359 پرداخته می­شود. برای این منظور از آزمون­های تودا- یاماموتو برای بررسی رابطه­ علی استفاده شده است. نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر وجود رابطه­ علی دوطرفه بین متغیرهای انتشار دی­اکسیدکربن و سرانه مصرف انرژی و روابط علی یکطرفه از سوی تولید ناخالص داخلی به سمت سرانه­ مصرف انرژی است. با توجه به وجود رابطه­ علی بین متغیرها، فرضیه منحنی زیست­محیطی کوزنتس (</strong><strong>EKC</strong><strong>) در حالتی که معیار رشد اقتصادی متغیرهای انتشار دی­اکسیدکربن و سرانه مصرف انرژی باشد تأیید می­شود ولی در حالتی که معیار رشد اقتصادی، تولید ناخالص داخلی باشد تأیید نمی­شود.</strong>