دیالکتیک عام و خاص و تغییرات فرهنگی توسعه ‌محور

Abstract

در فرایند جهانی شدن در خصوص امکان همزیستی فرهنگ محلی با فرهنگ جهانی نظریه‌پردازنی نظیر رونالد رابرتسون و آنتونی گیدنز بر دیالکتیک فرهنگ محلی و جهانی تأکید دارند. در این مقاله با الهام از رویکرد مذکور به تحلیل تغییرات فرهنگی و اجتماعی در هورامان پرداخته می‌شود و پرسش‌های محوری این پژوهش عبارتند از؛ آیا در هورامان می‌توان از همزیستی و ترکیب فرهنگ جهانی با فرهنگ محلی سخن گفت؟ ساکنان این منطقه در خصوص دیالکتیک فرهنگ محلی با فرهنگ جهانی چطور فکر می‌کنند؟ و چه برداشتی از رفتارهای عام‌گرایانه و خاص‌گرایانه دارند؟ روش‌شناسی این مقاله مبتنی بر روش کیفی است و در گردآوری داده‌ها از فنون مختلفی از قبیل تاریخ شفاهی، تحلیل محتوا، مشاهده و مصاحبه میدانی استفاده شده است. داده‌های جمع‌اوری شده نیز با استفاده از فنون تحلیل موضوعی و تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که تغییر در صنایع دستی هورامان به منظور افزایش فروش و کارایی این محصولات صورت گرفته که از این امر می‌توان تحت عنوان احیای امر محلی در چارچوب قواعد جهانی یاد کرد. در همین راستا جوانان هورامانی با بازنمایی فرهنگ محلی در رسانه درصدد تقویت صنعت توریسم و عام شدن فرهنگ محلی هستند. زنان از ورود به فعالیت‌های اقتصادی به مثابه رفتاری فرصت‌آفرین و رهایی‌بخش تعبیر می‌کنند. که این عامل جنسیت‌زدایی در فعالیت‌های اقتصادی و اشاعه نسبی ارزش‌های جهانی مثل افقی شدن ساختار قدرت در خانواده را بدنبال داشته است. همچنین مردم هورامان با خوانشی محلی از قواعد عام، مثل حفاظت از محیط زیست، دیالکتیک امر خاص و عام را رقم زده‌اند و از این طریق زمینه‌های نهادینه شدن نگرش‌های توسعه‌محور و عام‌گرا را فراهم نموده‌اند. در چنین شرایطی ضروری است که مصلحان توسعه در برنامه‌ریزی‌های خود به بسترهای فرهنگی و اجتماعی جوامع محلی توجه داشته باشند و با تلفیق متناسب فرهنگ جهانی با فرهنگ محلی مسیر توسعه پایدار را هموار سازند.