تحلیل بلاغی اشعار عربی سعدی با نگاه به «تشبیه‌»

Abstract

سعدی ‌شیرازی از بزرگ‌ترین شاعران فارسی‌زبان است که بر زبان عربی هم مسلّط بوده است. با وجود تسلّط سعدی بر زبان عربی، اشعار عربی، بخش کوچکی از اشعار او را به خود اختصاص داده است. ولی همین‌ اشعار کم‌، نشان‌دهندۀ جایگاه رفیع سعدی در میان شاعران ایرانی عربی‌سرا است. در این مقاله تشبیه که از موضوع­های محوری حوزۀ علوم بلاغی محسوب می‌شود در اشعار عربی سعدی بررسی و تحلیل می‌شود و نشان داده می‌شود که شیوه کاربرد تشبیه چه از جهت شکل و چه از نظر محتوا، نشان دهندۀ زبان خاصّ این شاعر می‌باشد. تشبیه در اشعار سعدی، علاوه بر کیفیت خاصّ، فراوان یافت می‌شود. نویسنده انواع تشبیهات به‌کار رفته در ابیات عربی را بررسی کرده تا بخشی از زیبایی‍‍‍های شعر این شاعر بیش از پیش آشکار شود. سعدی در اشعار عربی خود انواع تشبیه؛ مفصل، مجمل، مؤکد، مجمل بلیغ و... را به‌کار برده است. نوع و میزان تشبیهاتی که وی به‌کار برده نشان‌دهنده آن است که وی بیش از آن‌که به‌دنبال نشان دادن توانایی خود در به‌کارگیری صنایع ادبی باشد در پی ابلاغ معنا بوده است.