نظریۀ جمع در طرح دعوای مسئولیت؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه

Abstract

<em> </em> در حقوق فرانسه و دیگر کشورهایی که نظام حقوقی آن‌ها به نوعی وام‌دار یا برگرفته از فرانسه است، نظریۀ «عدم جمع بین دو مسئولیت قراردادی و قهری» قاعده‌ای سنتی و ریشه‌دار است. حسب این قاعده، چنانچه دعوای جبران خسارت به‌جای آنکه بر مبنای ضمان قهری اقامه شود، به‌واسطۀ وجود قرارداد میان زیان‌دیده و عامل زیان و بر پایۀ نقض قرارداد طرح شود، این دعوی محکوم به رد است و به همین کیفیت، دعوایی که اشتباهی بر مبنای مسئولیت قهری اقامه ‌گردد، درحالی که می‌بایست نقض قراردادی متعهد مبنای طرح دعوی قرار گیرد، راه به جایی نخواهد برد.نتیجۀ این تفکیک، نوعی تشتت آشفتگی را در رسیدگی به این‌چنین دعاوی با ماهیت دوگانه سبب می‌شود که افزون‌بر سردرگمی اهالی حقوق، ایجاد وحدت رویه را نیز ممتنع می‌سازد. از طرف دیگر، قاعدۀ یادشده به‌نوعی در تقابل با اصل «جبران کامل» یا جبران حداکثری خسارات زیان‌دیده است؛ چراکه ممکن است انتخاب هرکدام از دو مسئولیت قهری یا قراردادی، جبران خسارت کامل‌تر یا حداقل آسان‌تری (از حیث رعایت تشریفات دادرسی و ادلۀ اثبات دعوی) را برای خواهان به ارمغان آورد. این گونه مشکلات و موانع باعث شد کهنظریۀ «عدم جمع بین دو مسئولیت قراردادی و قهری» اهمیت و جایگاه سابق خویش را ازدست بدهد و روش‌هایی برای یکسان‌سازی، ایجاد وحدت رویه و جلوگیری از رد این گونه دعاوی پیش‌بینی گردد که ذیل عنوان «نظریۀ جمع بین دو مسئولیت قراردادی و قهری» مطالعه می‌‌شود.