حق‌الوکاله‌های احتمالی و مشروط

Abstract

یکی از نهادهای رایج در نظام­های حقوقی کامن­لا به‌ویژه امریکا، حق­الوکاله مشروط و احتمالی است. در این نوع حق­الوکاله­ها، ‌‌‌‌پرداخت حق‌الوکاله مشروط به نتیجه دعواست؛ به نحوی که در صورت شکست در دعوا حق‌الوکاله‌ای به وکیل تعلق نخواهد گرفت و در صورت پیروزی در دعوا، چند برابر تعرفه حق‌الوکاله و یا درصدی از محکوم­به، به او تعلق خواهد گرفت. در برخی نظام‌های حقوقی با وجود پذیرش این توافق‌ها، در جهت انطباق آن با نظام حقوقی خود، محدودیت‌هایی ایجاد کرده‌اند که سبب تفاوت آن و میزان کاربرد و اهمیت حق‌الوکاله مشروط در مقایسه با امریکا شده است. در برخی نظام­ها نیز نهادهایی با کارکرد مشابه این نوع حق­الوکاله­ها پیش­بینی شده است. در حقوق ایران علی­رغم اصل آزادی قراردادها، مطابق ماده 80 نظامنامه قانون وکالت، نوعی از حق­الوکاله­های مشروط که حق‌الوکاله بخشی از مدعی‌به باشد، با ممنوعیت قانونی مواجه است. در این مقاله با هدف معرفی این نهاد در حقوق ایران و با بررسی مزایا و معایب این نوع حق‌الوکاله­ها در نظام حقوقی امریکا درصدد پاسخ به این سؤال خواهیم بود که آیا با توجه به مقررات موجود امکان پذیرش حق­الوکاله­های مشروط در حقوق ایران وجود دارد و بر فرض پذیرش، چه فایده‌ای بر آن مترتب خواهد بود؟ به نظر می­­رسد با توجه به محدودیت مندرج در نظامنامه قانون وکالت، پذیرش سایر حق‌الوکاله­های مشروط در حقوق ایران با ممنوعیت قانونی مواجه نباشد و آثار مثبت پذیرش این نوع حق‌الوکاله­ها در نظام حقوقی امریکا می­تواند برخی موانع اقامه دعوا ازجمله هزینه­های مربوط به حق‌الوکاله وکیل را در حقوق ایران مرتفع کند.