مطالعه مدیریت ریسک تأسیسات آب‌ وفاضلاب با روش تلفیقی AHP و RAMCAP

Abstract

تأسیسات آب و فاضلاب جزء سرمایه‌ها و زیرساخت‌های اساسی هر کشوری است و هر نوع توقف خدمت‌رسانی و خسارت به این سامانه ممکن است مسائل اجتماعی و سیاسی در پی داشته باشد و نیز سلامتی و جان انسان‌ها را به خطر اندازد. از این‌رو، مطالعه و ارزیابی دارایی و آسیب‌پذیری تأسیسات یاد شده در برابر حملات احتمالی ضروری است تا بتوان برای کاهش ریسک احتمالی برنامه‌ریزی کرد. با توجه به این مسئله در این مطالعه روش تلفیقی (R‌A‌M‌C‌A‌P) و تحلیل سلسله‌مراتبی (A‌H‌P) کل زیرساخت آب و فاضلاب شهر تهران از لحاظ ارزش دارایی و ریسک‌پذیری بررسی شده است؛ این مطالعه در زمره‌ی تحقیقات کاربردی (نوع توسعه‌یی) است و در این مسیر از روش ماتریس زوجی با اخذ نظرات ۴۲ خبره استفاده شده است؛ برای تحلیل داده‌ها از روش سلسله‌مراتبی با استفاده از راهنمای R‌A‌M‌C‌A‌P استفاده شده است و برای منطقی بودن مقایسات زوجی هر پاسخ دهنده به ماتریس ارائه شده از نرخ ناسازگاری استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد از نظر اهمیت دارایی‌ها، سد لتیان با دارا بودن عدد ارزش دارایی ۱ حائز بیشترین ارزش دارایی است و بعد از آن سد لار با عدد ارزش دارایی ۰٫۶۹۲۰ در ردیف دوم است و شبکه‌ی توزیع آب و مخازن ذخیره با عدد ارزش دارایی به‌ترتیب ۰٫۰۳۱۲ و ۰٫۰۳۱۰ بر مبنای سه معیار ارزش اقتصادی، ارزش عملکردی، منحصربه‌فرد بودن در ردیف آخر این ارزش‌گذاری قرار دارند. همچنین ۱۲ تهدید مختلف ارزیابی شد که در این بین حملات شیمیایی و میکروبیوهسته‌یی (زیست‌هسته‌یی) با عدد نزدیک به یک ۱ بیشترین احتمال وقوع را دارند. بیشترین آسیب‌پذیری ناشی از تهدید مربوط به حملات شیمیایی، میکروبی و هسته‌یی نیز مربوط به سد لتیان با عدد آسیب‌پذیری ۰٫۹۳۱۰ است؛ سپس سد امیرکبیر با عدد ۰٫۸۳۵۳ و سد طالقان با عدد ۰٫۶۳۰۴ جزء آسیب‌پذیرترین تأسیسات آب و فاضلاب هستند.