بررسی و تحلیل اثرات کاهش سطح آب دریاچۀ ارومیه بر سطوح توسعۀ شهرستان‌های پیرامون

Abstract

بحث تغییرات محیطی در حال حاضر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های فراروی جامعۀ جهانی مطرح است و یکی از گسترده‌ترین مباحث علمی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی در سطوح مختلف جهان را به خود اختصاص داده است. وقوع خشک‌سالی‌های شدید و مستمر، در دوره‌های زمانی مختلف، بسیاری از نقاط کرۀ زمین را تهدید می‌کند و باعث تحولات سریع و عمیقی در سطوح توسعۀ اقتصادی و اجتماعی بوده است و منطقۀ خاورمیانه و ایران، از این قاعده مستثنا نیست. خشک‌شدن منابع آبی ازجمله دریاچه‌ها از نمودهای بارز این تغییرات است که همواره مشکلاتی برای سکونتگاه‌های اطراف خود به همراه داشته است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی وضعیت شاخص‌های توسعه در شهرستان‌های 22گانۀ واقع در حوضۀ آبریز دریاچۀ ارومیه است. که در چند دهۀ اخیر با کاهش سطح آب و خشکی مواجه است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی‌تحلیلی است. داده‌ها و اطلاعات نیز از منابع و اسناد سازمان آمار و سرشماری‌های سال‌های 85 و 95 جمع‌آوری شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات نیز از روش ویکور و شاخص خودهم‌بستگی فضایی موران در نرم‌افزار Arc Gis استفاده شده است. نتایج حاصل از محاسبات آماری نشان می‌دهد سطوح توسعه طی ده سال اخیر در حوضه، تغییرات بارزی داشته است و به‌مرور از الگوی توزیع پراکنده در سال 85 با توجه به سیاست‌های توسعه به توزیع خوشه‌ای در سال 95 تبدیل شده است. همچنین نرخ اشتغال کاهش و نرخ بیکاری افزایش یافته است. با مقایسۀ آمار می‌توان اثرات منفی کاهش سطح آب دریاچه را طی ده سال اخیر در شهرستان‌های حوضۀ آبریز به‌وضوح مشاهده کرد و کاهش تدریجی سطح آب دریاچه و به دنبال آن، کاهش میزان اشتغال و افزایش نرخ بیکاری دلیل اصلی عدم تعادل توسعه در منطقه است.