بررسی و ارزیابی نقش توان‌های محیطی در توزیع مکانی – فضایی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان مراغه با تکنیک AHPفازی

Abstract

وضعیت اکولوژیکی و توان­های طبیعی، نقشی بسزا در توسعة پایدار و الگوی استقرار فضایی سکونتگاه‌های روستایی دارند. بر این اساس، شناخت میزان پایداری روستاها برای کاهش آثار نامطلوب شرایط محیطی و برنامه­ریزی برای ارتقای وضعیت سکونتی اهمیت زیادی دارد.؛ از طرفی، می­تواند مخاطرات محیطی را به حداقل برساند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و پهنه­بندی وضعیت توان­سنجی محیطی و وضعیت استقرار روستاهای شهرستان مراغه است. روش پژوهش، توصیفی – تحلیلی، و ماهیت آن کاربردی است. برای بررسی توان‌سنجی محیطی روستاها شاخص­های ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از گسل، دسترسی به منابع آبی (رودخانه)، نوع خاک و اقلیم نتایج به‌کار گرفته شد. برای محاسبة وزن نسبی هر یک از متغیرها، مدل تحلیل سلسله‌مراتبی، و برای تلفیق لایه ­ها، منطق Fuzzy Overlay به‌کار گرفته شد. نتایج نشان داد 121 روستا (68 درصد) از نظر توان­­های محیطی در وضعیت پایدار قرار دارند که جمعیتی برابر با 62364 نفر (6_/73 درصد) را در خود جای داده­اند. 49 روستا (5_/27 درصد) از روستا­ها پایداری متوسطی دارند که 20516 نفر (2_/24 درصد) در این روستاها ساکن‌‌اند و 8 روستا (5_/4 درصد) در وضعیت ناپایدار استقرار گرفته­اند و 1850 نفر (2_/2 درصد) در روستاهای ناپایدار زندگی می­کنند. همچنین، از نظر پایداری، روستاهای مرکز و غرب شهرستان مراغه نسبت به روستاهای شرقی و جنوب­شرقی وضعیتی مناسب دارند. از میان شاخص­های مورد مطالعه، بین مؤلفه­های ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه و اقلیم با توزیع نقاط روستایی همبستگی معناداری وجود دارد.