زن ، قدرت و خانواده پژوهشی در جایگاه زن در هرم قدرت در خانواده

Abstract

قدرت و تسخیر آن از اهم مباحث اجتماعی است. خانواده نیز از آن مستثنی نیست. در جوامع سنتی تولید پدیده ای با نام و به مضمون قدرت در خانواده تحقق می یافت معمولاً در تسخیر مرد قرار می گرفت. پیدایی پدرسری در خانواده موجبات پیدایی و گسترش مردسالاری را در جامعه نیز فراهم آورد و با آن مردیت به نحوی خود حائز امتیازات خاص گردید که ما از آن با عنوان مردیت استعلایی یاد می کنیم؛ اهداف این مقاله به قرار زیر است: - شناسایی قدرت و ساز و کارهای آن, - بحث از قدرت در اندیشه های اساسی, - شناسایی مدل های کاربردی در حوزه زن، قدرت و خانواده, - بررسی نتایج پژوهش انجام شده در باب هرم قدرت و خانواده و جایگاه زن در آن روش تحقیق اسنادی و فراتحلیل است، چه در حوزه نظریه ها ، چه در حوزه پژوهش های میدانی در ایران . نتایج به دست آمده به اختصار حاکی از آن است که روابط قدرت یا افزایش پیچیدگی جامعه از سیطره قدرت جسمانی بیرون آمده متغیرهای نوینی چون جایگاه فرد در مناصب اجتماعی اهمیت یافته است. در حوزه نظری ملاحظه می شود تفکیک نقش های زن و مرد در خانواده، آن طور که در اندیشه کارکرد گرایان به نمایندگی پارسونز مطرح می شود، نمی تواند پاسخگوی درست مسائل خانواده در جامعه معاصر باشد. دیدگاه های تضاد، منافع و فمینیسم نیز ، هر یک با کاستی هایی مواجه است. در نتیجه تحولات اجتماعی قدرت مبتنی بر اجبار در خانواده جایگاهی ندارد، از این رو یا باید از مضمون جدید آن به تعبیر اقتدار یاد کرد و یا قدرت را در معنای انسانی آن در نظر آورد. اندیشه تقریب زن و مرد و تأکید بر ابعاد انسانی آنان تا آنجا ضروری است که از مردیت استعلایی از یکسو و مرد – زن یکسانی از سوی دیگر اجتناب شود. تصمیم گیری در خانواده از یک سو امری مشارکتی و از سوی دیگر کاربردی است( آن طور که در سطور این مقاله آمده است). توان بالای خانواده با بسط اعضاء از یک طرف و مشاع بودن تصمیمات از جهت دیگر سنجیده و ارزیابی می شود.