امکان سنجی بکارگیری روش های غیرسازه ای و خودکارسازی در ارتقا بهره برداری از سامانه های توزیع آب (مطالعه موردی: شبکه آبیاری رودشت)

Abstract

تلفات قابل توجه توزیع و تحویل آب آبیاری، ارتقا مدیریت بهره‌برداری شبکه‌های آبیاری و زهکشی را بیش‌ازپیش گوشزد می‌کند. ارائه راهکارهای مربوطه، نیازمند بررسی طرح‌ها، از جنبه‌های فنی و اقتصادی است. ازین‌رو تحقیق حاضر به بررسی کارایی راهکارهای غیرسازه‌ای و خودکارسازی، از دو دیدگاه فنی، با ارزیابی عملکرد تحویل و توزیع آب، و دیدگاه اقتصاد مهندسی، طبق شاخص‌های نسبت درآمد به هزینه و سود نهایی طی دوره‌های بلند و کوتاه‌مدت می‌پردازد. شبیه‌سازی بهره‌برداری تحت سناریوهای نوسانی و نرمال بهره‌برداری انجام شد. کانال اصلی شبکه‌ی آبیای رودشت که از نوسانات جریان سراب کانال، به‌دلیل وقوع دوره‌های کم‌آبی، رنج می‌برد به عنوان مورد مطالعاتی تحقیق انتخاب شد. طبق نتایج راهکار‌های غیرسازه‌ای سبب بهبود کفایت تحویل آب به آبگیرها، تا حداکثر 22 درصد نسبت به بهره‌برداری موجود، شدند. روش خودکارسازی با غلبه بر نوسانات شدید جریان ورودی، تمام نیاز آبگیرها را برطرف کرده و با بهبود حداکثری شاخص کفایت تا 85 درصدی همراه بود. ارزیابی اقتصادی در دوره طرح کوتاه‌مدت پنج و بلندمدت ده ساله حاکی از درآمدزایی بیشتر راهکار خودکارسازی نسبت به سایر روش‌ها بود. ولی حداکثر سود در سناریوی نرمال و در دوره‌های کوتاه پنج و بلندمدت ده ساله به‌ترتیب 568 و 1446 میلیارد تومان برای راهکار غیرسازه‌ای افزایش دبی و کاهش زمان آبیاری بدست آمد. بنابراین، در شرایط موجود بهره‌برداری طی بلندمدت گزینه‌های غیرسازه‌ای کارکرد بهتری داشته‌اند.