جرایم محیط زیستی ناشی از کوویدـ19: جلوه‌ها و کاستی‌ها

Abstract

ویروس کوویدـ19 که از خانواده کروناویروس‌ها می‌باشد به نحوی موجب تعطیلی مشاغل و توقف فعالیت‌های انسانی شده که حتی جنگ‌ها نیز قادر به چنین کاری نیستند. با وجود بیش از چند میلیون مبتلا و کشته در سراسر جهان، اما این ویروس پیامدهای مثبتی در حوزه‌های مختلفی چون کاهش مصرف انرژی، گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا برای محیط‌زیست به همراه داشته است. با وجود این، فزونی مصرف آب و غذا از جمله پیامدهای منفی کوویدـ19 برای محیط‌زیست بوده است. در کنار این پیامدها، این پرسش مطرح می‌شود که در پرتو بیماری کوویدـ19 چه جرایمی علیه محیط‌زیست ارتکاب یافته یا قابلیت ارتکاب را دارند. در این خصوص می‌توان در حقوق کیفری ایران سه حوزه از محیط‌زیست را شناسایی کرد که در دوران همه‌گیری ویروس کوویدـ19 جرایمی مرتبط با آن‌ها رخ داده‌ یا قابلیت رخ دادن را دارند، که عبارتند از پسماندهای پزشکی ویژه، انتقال ویروس کوویدـ19 به گونه‌های جانوری و تهدید علیه بهداشت عمومی. با وجود این نظام حقوقی ایران به طور عام و حقوق کیفری ایران به طور خاص با کاستی‌هایی چون نبودِ ظرفیت قانونی مدیریت بحران‌های مرتبط با بهداشت عمومی و جامع نبودن جرم‌انگاری حمایت‌مدار از گونه‌های جانوری مواجه است که بایسته است آن‌ها را اصلاح نماید.