ضمانت اجراهای حقوق تصویری ستارگان در حقوق ایران

Abstract

در دنیای امروزی، افزایش تأثیر مثبت ویژگی‌های شخصیتی ستارگان در جذابیت کالاها و خدمات، آنها را به ارزش اقتصادی تصویر خود در عرصه‌ی تبلیغات تجاری آگاه نموده و این امر تمایل اسپانسرها به انعقاد قرارداد بهره‌برداری با آنان در مقابل عوض را بیشتر کرده است. حقوق ستارگان نسبت به تصویر، صدا و سایر ویژگی‌های شخصی و ظاهری خود در این زمینه، «حقوق تصویری» نامیده می‌شود. هرچند بهره‌برداری از حقوق تصویری ستارگان، قاعدتاً به موجب قرارداد و در مقابل پرداخت مبلغ و هزینه صورت می‌گیرد، لیکن احتمال بهره‌برداری غیرمجاز نیز وجود دارد که موجب تضرر ستاره و تضییع منافع اقتصادی وی می‌شود. در برخی کشورهای غربی، در راستای حمایت از آنها نهاد جدیدی تحت عنوان «حق شهرت» به رسمیت شناخته‌ شده است، یا از ابزارهای حقوق مالکیت فکری و مسؤولیت مدنی جهت حمایت از حقوق تصویری استفاده می‌شود؛ در نظام حقوقی ایران نیز، با توجه به پوشش ناکافی حقوق مالکیت فکری نسبت به این موضوع و عدم حمایت قانونی کافی و شفاف از حقوق تصویری، وضعیت این موضوع مبهم بوده و این امر چه بسا برای صاحبان شهرت، منجر به بی‌عدالتی گردد. زیرا استفاده غیرمجاز از حقوق تصویری ستارگان، موجب ضرر آنها می‌شود که اعتقاد به عدم پیشگیری یا عدم جبران آن، خلاف اصول کلی حقوقی و اخلاقی است. از این رو، بلحاظ فقدان نهاد حمایتی خاص، و نظر به اینکه قواعد حقوق مالکیت فکری، این موضوع را پوشش نمی‌دهد، لذا ستارگان در تدارک ضرر خود، می‌توانند به نهادها و موجبات ضمان قهری و قوانین مربوط به مسؤولیت مدنی متوسل شوند.