حق بر داشتن سواد رسانه ای؟

Abstract

در یک رویکرد فاعلیت محور نسبت به حقوق بشر، حق‌های بشری ترتیباتی هستند که از "فاعلیت هنجاری" ما پاسداری می‌کنند. تحقق "فاعلیت هنجاری" ازجمله درگرو آن است که شخص بتواند در تصمیم‌گیری پیرامون اهداف زندگی خویش از خودمختاری برخوردار باشد و بدین منظور که تصمیمات او آگاهانه باشند لازم است تا افق فکری انسان خیلی کوتاه نباشد و در پرتو آموزش از حد معینی آگاهی و اطلاعات لازم برخوردار باشد. از طرفی در محوریت سواد رسانه‌ای انسانی قرار دارد که قادر است به مدد درک محدودیت‌های رسانه، تحلیل و ارزیابی انتقادی پیام‌های رسانه‌ای و استفاده آگاهانه از تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی در جهان رسانه‌ای (که رسانه‌ها در آن نقش واسطه را دارند) از استقلال برخوردار باشد و از چالش‌های فضای رسانه‌ای جدید به‌سلامت عبور کند. در این میان حق بر داشتن سواد رسانه‌ای تأکیدی است بر این امر که در جهان رسانه‌ای کوتاه نبودن افق فکری انسان و درنتیجه تحقق "فاعلیت هنجاری" با شناخت رسانه پیوند می‌خورد. برای فهم بهتر چنین تحلیلی لازم است تا بخشی از تلاش‌های این نوشتار علاوه بر شناخت مفهوم حق و مبانی توجیه‌کننده‌ی آن، بر تأمل پیرامون جهان رسانه‌ای معطوف باشد.