ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی تیپ‌های بومی فندق (Corylus avellana L.) بر اساس صفات مورفولوژیکی درمنطقه اهر

Abstract

فندق یکی از مهمترین میوه‌های خشک تجاری است. بررسی تنوع ژنتیکی فندق، جهت گزینش ژنوتیپ‌های برتر و استفاده در برنامه‌های اصلاحی لازم می‌باشد. در این مطالعه با استفاده از 34 صفت کیفی و 22 صفت کمی تنوع ژنتیکی 28 ژنوتیپ گزینش‌شده از منطقه فندقلوی اهر ارزیابی شدند. بر اساس نتایج حاصله، برخی از صفات مثل کلروفیل کل، طول شاتون، وزن پوشینه، وزن پوسته سخت و وزن 100 عدد میوه دارای ضریب تغییرات بالایی بودند. ضرایب همبستگی نشان داد بین برخی از صفات اندازه‌گیری شده از قبیل برگ، ابعاد و وزن میوه و مغز همبستگی معنی‌داری وجود دارد. تجزیه کلاستر و برش دندروگرام، ژنوتیپ‌ها را در فاصله ژنتیکی 4 تا 25، به دو گروه اصلی تقسیم کرد. تجزیه به عامل‌ها، متغیرهای مورد ارزیابی را به 6 عامل اصلی کاهش داد که در مجموع 65/85 درصد واریانس کل را توجیه نمودند. میوه ژنوتیپ‌ها به سه فرم گرد، دوکی و پهن تقسیم شد که اکثر ژنوتیپ‌ها دارای میوه گرد بودند. زمان رسیدن میوه‌ها از نیمه دوم ماه مرداد تا نیمه اول شهریور متغیر بود و باهم اختلاف معنی‌داری داشتند. تمامی ژنوتیپ‌ها پروتاندر بودند. باز شدن گل‌های نر و شروع گرده‌افشانی از اواسط بهمن تا اواخر بهمن و زمان ظهور کلاله‌ها از اوایل اسفند تا اواسط اسفند متغییر بود. نتایج حاصل بیان‌گر وجود تنوع زیاد در اکثر صفات مورد بررسی بود. در این بین وزن و ابعاد میوه در تمایز ژنوتیپ‌ها نقشی اساسی داشتند. در کل نتایج نشان داد که صفات مورفولوژیکی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مهم برای شناسایی و ارزیابی ژنوتیپ‌های فندق باشد.