بررسی اثر ضد باکتریایی عصاره هیدرو الکلی بارهنگ کبیر (Plantago major L.) و ناخنک (Astragalus hamosus) بر تعدادی باکتری‌ گرم منفی و گرم مثبت

Abstract

بیماری‌زایی بسیاری از باکتری‌ها در انسان و همچنین بروز مقاومت در برخی از آن‌ها نسبت به مواد ضد باکتریایی، نیاز به یافتن انواع مواد ضد میکروبی را افزایش داده است. اخیراً تلاش‌هایی جهت جایگزینی داروهای شیمیایی توسط گیاهان دارویی صورت گرفته است، به همین منظور در این آزمایش تأثیر ضد باکتریایی عصاره هیدروالکلی دو گیاه دارویی بارهنگ کبیر و ناخنک بر تعدادی باکتری گرم مثبت و گرم منفی مورد مطالعه قرار گرفت. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی و با سه عامل اصلی شامل گیاه در دو سطح (بارهنگ کبیر و ناخنک)، باکتری در چهار سطح (شیگلا فلکسنری، آنتروکوکوس فکالیس، استرپتوکوکوس پیوژنز و هموفیلوس آنفلوانزا) و عامل ضد باکتریایی در شش سطح (دو نوع آنتی‌بیوتیک پنی‌سیلین و اریترومایسین و غلظت‌های 0، 25، 50 و 75 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر عصاره) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که نوع گیاه، باکتری و عامل ضد باکتریایی اثر معنی‌داری را در سطح یک درصد بر قطر هاله بازدارندگی داشتند. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد اگرچه قدرت بازدارندگی غلظت‌های مختلف عصاره نسبت به دو نوع آنتی بیوتیک پنی‌سیلین و اریترومایسین کمتر بود اما نسبت به شاهد (آب مقطر) معنی دار بود. در این آزمایش، تاثیر عصاره ناخنک در مقایسه با بارهنگ کبیر کمتر بود، هرچند که افزایش غلظت عصاره‌ها، سبب افزایش میزان قطر بازدارند‌گی رشد باکتری‌ها بخصوص استرپتوکوکوس پیوژنز و انتروکوکوس فکالیس می‌گردید. تأثیر عصاره بارهنگ با غلظت 75 میلی گرم در محدودیت رشد باکتری‌های انتروکوکوس فکالیس و استرپتوکوکوس پیوژنز به ترتیب برابر اریترومایسین و 76 درصد پنی‌سیلین بود.