بررسی فنولوژی و تعیین GDD درختچه پیر (Salvadora oleoides Decne. )در بلوچستان ایران

Abstract

پیر یا توج به‌صورت درختچه تا درخت، همیشه سبز تا نیمه خزان‌کننده، از عناصر گیاهی اقلیم گرم و خشک بوده که دامنه پراکنش آن تا جنوب‌شرق ایران کشیده شده است. به‌منظور بررسی فنولوژی و نقش عوامل تاثیرگذار، تحقیقات وسیعی طی سال های 1387-1391 در رویشگاه‌های پیر در جنوب‌شرق ایران صورت گرفت. پس از تهیه نقشه گسترش، 6 رویشگاه شاخص انتخاب و در هر رویشگاه، سه پایه میانسال علامت گذاری شدند. مراحل فنولوژی در دوره‌های 15 روزه اندازه‌گیری شد. تجزیه و تحلیل آمار هواشناسی و تقویم زمانی فنولوژی نشان دادند که دما، بارندگی و ارتفاع از سطح دریا در رفتارهای اکولوژیکی پیر تاثیرگذار است. فنولوژی درختچه پیر نسبتا" طولانی بوده و بین138-148 روز در مناطق مختلف متغیر می باشد. گلها از اواخر اسفند لغایت فروردین ظاهر شده، از اوایل اردیبهشت میوه‌ها روی شاخه‌ها جوان تشکیل شده و بعد از مدت 45-50 روز در اواسط خرداد شروع به رسیدن می‌کنند. در رویشگاه‌های مرتفع، مراحل فنولوژی با 1-2 هفته تاخیر در اوایل فروردین آغاز شده و میوه‌ها در اواخر خرداد شروع به رسیدن می‌نمایند در رویشگاه‌های همجوار پاکستان، فنولوژی در دو مرحله بهاره و پاییزه اتفاق می‌افتد که مرحله پاییزه در مرحله ظهور گلها و نهایتا" ظهور میوه ‌نارس پایان یافته و با کاهش دما، شروع به ریزش می‌کنند. علی‌رغم متفاوت بودن زمان فنولوژی در رویشگاه‌های مختلف، مقدار انرژی گرمای مورد نیاز (G.D.D.) درختچه پیر نسبتا" یکسان و یک میانگین 1500 درجه روز رشد، برای انجام مراحل فنولوژی پیر، الزامی است.