سازگاری گیاهچه‌های حاصل ازکشت بافت گونه بومی و در معرض خطر قره‌قات (Ribes khorasanicum Saghafi & Assadi) در بسترهای مختلف

Abstract

گونه قره‌قات خراسانی (Ribes khorasanicum) یکی از گونه‌های بومی خانواده تک‌جنسی Grossulariaceae می‌باشد که به‌دلیل چرای دام در گذشته و قوه‌نامیه پایین بذرهای آن، جمعیت آن به‌میزان زیادی کاهش یافته است. تکثیر آن در طبیعت تنها از طریق ریزوم صورت می‌گیرد، از آنجایی که تکثیر از طریق بذر و قلمه آن با موفقیت زیادی همراه نبوده است، تکثیر از طریق کشت بافت می‌تواند راه حل مناسبی برای احیاء رویشگاه‌های آن باشد. یکی از مشکلات کشت بافت سازگاری آن و تلفات زیاد گیاهچه‌های حاصل از کشت بافت در طی مرحله سازگاری است. از اینرو پژوهش پیش‌رو برای یافتن بستری مناسب به‌منظور سازگار نمودن این گونه ارزشمند دارویی انجام شد. بدین منظور، تأثیر ترکیب‌های مختلف از بسترهای پیت‌ماس، کوکوپیت، پرلایت و خاک روی زنده‌مانی، رشد ارتفاعی و ویژگی‌های ریشه گیاهچه‌ها طی دوره سازگاری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بسترهای مختلف تفاوت‌های معنی‌داری از نظر ارتفاع گیاهچه، درصد زنده‌مانی و تعداد برگ ایجاد کرده‌اند اما سطح تاج پوشش نهال‌ها از این نظر تفاوتی نداشته است. نتایج آزمون تجزیه‌واریانس ویژگی‌های ریشه نهال‌ها نشان داد که با تغییر بستر کاشت تغییر معنی‌داری در تعداد ریشه، طول ریشه و مجموع طول ریشه گیاهچه‌ها ایجاد شده است. درمجموع، با درنظرگرفتن ویژگی‌های مختلف گیاهچه‌ها از قبیل زنده‌مانی‌، شادابی، ارتفاع، تعداد برگ و طول ریشه گیاهچه‌ها می‌توان نتیجه‌گیری کرد که مناسب‌ترین بستر برای ایجاد سازگاری گیاهچه‌های قره‌قات بستر پیت‌ماس است.