واکاوی رویکرد فضاییِ عدالت در پژوهش‌های نابرابری‌ منطقه‌ای؛ مروری نظام‌مند در حوزه میان‌رشته‌ای

Abstract

نابرابری‌ منطقه‌ای همواره مسئله‌ای چالش‌برانگیز برای جوامع انسانی و یکی از موضوعات اصلی در پژوهش‌های دانشگاهی و نیز از نگرانی‌های عمده سیاستگذاران دولتی است. بر این اساس، مباحث بسیاری درباره حدود، ابعاد، مکانیسم و پیامدهای این موضوع، به‌ویژه سیاست‌های منجر به فقر و نابرابری، صورت ‌گرفته‌ و نظریه‌پردازان، ایده‌های متفاوت و گاه متضادی را در این زمینه بیان داشته‌اند. در این میان، توجه به ابعاد فضاییِ عدالت در مقابله با نابرابری‌های منطقه‌ای یکی از حوزه‌های میان‌رشته‌ای موردتوجه، به‌ویژه در دهه‌های اخیر، بوده است. ازاین‌رو، مقاله حاضر قصد دارد با تحلیل و تفسیر نظام‌مند و جامع محتوای متون دانشگاهی در حوزه نابرابری‌های منطقه‌ای از منظر عدالت فضایی، به سنخ‌شناسی و استخراج مفاهیم و اصول و نگرش‌های اصلی مطرح‌شده در این حوزه بپردازد. این مقاله برگرفته از طرح پژوهش کیفی، راهبردِ استفهامی و با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کیفی صورت گرفته است. تحلیل محتوای کیفی یکی از روش‌های رایج پژوهش برای تبیین و تفسیر عینی و منظم پیام‌های مفهومی موجود در متون دانشگاهی است. از این روش به‌منظور آشکارسازی خطوط اصلی و جهت‌دهنده متون دانشگاهی و کاربرد آن‌ها در سیاست‌گذاری‌های دولتی استفاده می‌شود. بر این اساس، در مقاله حاضر، چارچوب تفسیری‌ـ‌نظری مستخرج از متون دانشگاهی مطرح در حوزه عدالت فضایی در مواجهه با نابرابری‌های منطقه‌ای تدوین و واکاوی شده و خطوط جریان‌ساز درخور توجه در این حوزه به پژوهشگران، برنامه‌ریزان، تصمیم‌سازان و سیاست‌گذاران ایرانی برای مقابله با نابرابری‌های منطقه‌ای معرفی‌شده است.