تحلیل فرآیندهای مورفودینامیکی مؤثر در تغییرات خط ساحلی دریای خزر در غرب گیلان. مطالعه موردی: دلتای رودخانه‌ای کرگانرود

Abstract

مدیریت پایدار سواحل، نیازمند آگاهی از روند تغییرات خط ساحلی است و آشکارسازی تغییرات خط ساحلی می‌تواند پایداری نسبی ساحل را برای اجرای برنامه‌های مدیریت محیطی ساحلی تضمین کند. پهنۀ مورد مطالعۀ این پژوهش، بخشی از خط ساحلی غرب گیلان در محدودۀ مصب کرگانرود است. هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات و شناسایی متغیرهای تأثیرگذار بر شدت و ضعف تغییرات خط ساحلی در مصب رودخانه مذکور می‌باشد. برای دستیابی به این هدف از اطلاعات دبی و رسوب، موج و نوسان‌های تراز آب همراه تصاویر ماهواره‌ای لندست به عنوان ابزارها و داده‌های اصلی پژوهش استفاده شده است. در این پژوهش برای تعیین تغییرات و مشخص نمودن ماهیت، مکان و زمان وقوع تغییرات در خط ساحلی از روش DSAS بهره گرفته شد. برای شناخت نحوۀ عملکرد و میزان اثرگذاری فعالیت‌های نوزمین‌ساخت از شاخص‌های ژئومورفیک استفاده شد. نوسان تراز آب دریای خزر مهم­ترین عامل در تغییرات خط ساحلی دلتای کرگانرود است که در کنار آن باید به نقش رودخانه و تدارک رسوب خروجی به دریا اشاره کرد. یافته‌های پژوهش، نشان می‌دهد که در منطقۀ مورد مطالعه، پیشروی و پسروی بیشتر تحت تأثیر نوسان آب دریا بوده است به نحوی که دورۀ 2008-2017 بیشترین پیشروی خشکی و دورۀ 1985-2000 بیشترین پسروی خط ساحلی شاهد بوده‌ایم. دخالت عامل تراز آب دریا را بر تغییر مساحت سال‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد؛ اما آهنگ ناموزون درصد تغییرات مساحت بازه‌ها طی دوره‌های مختلف، علاوه بر قائل بودن نقش اصلی برای نوسان سطح آب دریا در ایجاد تغییرات مثبت و منفی، گویای تأثیر عامل رسوب خروجی رودخانه‌ها به دریاست. به‌طوری­که وجود حداکثر تغییر در محدودۀ اطراف مصب رودخانۀ کرگانرود و در بازه‌های میانی (ترانسکت‌های7،8 و9)، بر ایفای نقش مؤثر آورد رسوب خروجی رودخانه‌ها به دریای خزر تأکید دارد.