خرده‌قطعات ایرانی میانه: «قصه پنج برادر»

Abstract

این مقاله درباره داستان پنج برادر در دو قطعه دست‌نویس سغدی است. البته دو حکایت درباره پنج برادر یکی به زبان پارتی و دیگری به زبان سغدی وجود دارد. در داستان سغدی، دیو برادران را یکی از پس از دیگری می‌کشد، اما برادر جوان‌تر بر دیو پیروز می‌شود. همچنین، در ادامه داستان چنین آمده است که این برادران پنج بودا و رسولانی هستند که ارواح را طی هفت دوره به بهشت هدایت می‌کنند. درباره رسولان به‌کاررفته در داستان باید گفت ادبیات مانوی به چهار رسول اشاره می‌کند که نخستین آنها آدم یا شیث است؛ اما درباره هفت دوره به‌کاررفته در داستان هیچ شاهدی وجود ندارد و شاید بتوان آن را در سنت‌های زرتشتی یا بودایی جست‌وجو کرد. این مقاله در صدد روشن‌کردن و مشابهت‌یابی پنج رسول و هفت دوره در دیگر متون است.