تبیین مفهوم تاب‌آوری در شبکه برق و ارتباط آن با پدافند غیرعامل

Abstract

شبکه‌های برق به‌عنوان زیرساخت‌های اصلی اقتصادی، امنیتی و حیات طبیعی یک کشور همیشه در معرض تهدیدات خرابکارانه قرار داشته‌اند. اجزاء زیاد، وابستگی و پراکندگی آن‌ها، بهره‌برداری در زمان بروز مداخلات، کاهش دادن آسیب‌های احتمالی و مقاوم‌سازی زیرساخت‌ها در برابر اتفاقات مشابه با رویکرد پدافند غیرعامل را اموری مهم و پیچیده نموده‌اند. به‌طور سنتی، پدافند غیرعامل در قالب یک ساختار سه وجهی پیشگیری، محافظت و پاسخ تعریف می‌شده است. لیکن، با بروز تهدیدات امنیتی خرابکارانه نوین در کنار حوادث طبیعی که با احتمال رویداد کم اما خسارت زیاد همراه هستند، در نظر گرفتن مسئله تاب‌آوری در جهت کاهش حداکثری اثرات مخرب به‌عنوان رکنی جدید در پدافند غیرعامل ضروری به نظر می‌رسد. از این‌رو، ساختار سه وجهی سنتی به ارکان پنج‌گانه پیشگیری، محافظت، کاهش اثرات، پاسخ و بازیابی ارتقاء می‌یابد. در این مقاله سعی شده است مفاهیم نوین در حوزه‌ سیستم‌های قدرت تبیین شوند. از دیگر سو، در تحقیقات موجود شاخص‌های ارزیابی مناسبی جهت سنجش دقیق وضعیت تاب‌آوری سیستم در شرایط مختلف ( ازجمله، قبل، حین و بعد از بروز حوادث)، ارائه نشده است. ازاین‌رو، در مقاله حاضر ابتدا تعاریف موجود تاب‌آوری در سیستم‌های سازمانی، اجتماعی، اقتصادی، مهندسی، و شبکه‌های برق گردآوری و مقایسه شده‌اند. سپس به تفکیک مفاهیم مرتبط و درعین‌حال مستقل در حوزه پدافند غیرعامل شبکه‌های برق ازجمله خظر پذیری، مقاومت، بقاء، قابلیت اطمینان، آسیب‌پذیری و تاب‌آوری پرداخته شده است. به‌علاوه، در بخش آخر، با بررسی شاخص‌های تاب‌آوری در حوزه‌‌های اجتماعی، امنیت ملی و بلایای طبیعی، به تسهیل طراحی شاخص‌های کمی سازی این مفهوم در شبکه برق به‌عنوان مبحثی نوین در ارتباط با پدافند غیرعامل در این حوزه پرداخته ‌شده است. در نهایت، تبیین ادبیات به‌وجود آمده در حوزه نوین تاب‌آوری، محققان را کمک خواهد نمود تا بهتر به تحلیل تمهیدات مورد نیاز پدافند غیرعامل در سیستم قدرت به جهت ارتقاء تاب‌آوری سیستم بپردازند.