سازگارپذیری یا پیشگامی: تحلیلی از انتخاب راهبرد مناسب تاب‏آوری سازمانی بر اساس ظرفیت و کیفیت نهادی محیطی درک‏شده

Abstract

تاب‏آوری نوعی رفتار سازمانی در پاسخ به بحران‏ها و چالش‏های محیطی است که با هدف بهبود و انسجام عملکرد، موجب تغییر مسیر سازمان ازطریق استفاده از فرصت‏ها و اقدامات نوآور می‏گردد. از آنجاکه تاب‏آوری چارچوبی ایجاد می‏نماید که موجب سازگاری یا پیشگامی محیطی خواهد شد، در این مطالعه با هدف فهم ارتباط انتخاب راهبرد تاب‏آوری سازمان با ویژگی‏های محیط کسب‏وکار کشور ایران تلاش شد به این سوال پاسخ داده شود که «چگونه می‏توان با افزایش سطح کلی قابلیت تاب‏آوری موجب تعدیل اثرات محیط بر سازمان‏ها و بنگاه‏های ایرانی شد». این پژوهش از نظر هدف کاربردی است که با روش کیفی نظریه برخاسته از داده‏ها (رویکرد گلیزری) و تکنیک مصاحبه عمیق هدفمند انجام شده است. یافته‏های حاصل از تحلیل مصاحبه 10 کارآفرین تثبیت‏شده با تجربه‏ی تاب‏آوری و دو پژوهشگر کارآفرینی با تجربه‏ی مرشدی کسب‏و‏کار، نشان داد در محیط کسب‏و‏کار ایران برهم‏کنش سه جریان تاب‏آوری: شناختی، عاطفی-ارزشی و رفتاری موجب انتخاب نوعی الگوی پیشگامی می‏گردد که در آن رویکرد به شش عامل دسترسی به موفقیت، فرصت، تغییرات محیطی، ساختار سازمانی، اطلاعات و یادگیری با رویکرد سازگارپذیری سازمان‏های پیرو متفاوت است. براین اساس به سیاستگذاران توصیه می‏شود با تحلیل و انتخاب الگوی مناسب تاب‏آوری سازمان، مدل کسب‏و‏کار سازمان را متحول نمایند.