کاربرد مدل غیرخطی EGARCH در مدل‌سازی مقادیر تبخیر و تعرق پتانسیل

Abstract

در مدل­های چند متغیره سری زمانی با دخالت دادن عوامل مؤثر دیگر، می­توان نتایج توصیف، مدل‌سازی و پیش­بینی پارامترهای مختلف را بهبود بخشید. هم­چنین از آنجا که مدل­های غیرخطی واریانس شرطی، بخش باقی­مانده مدل­های خطی را به شکل مناسبی مدل می­کنند، انتظار می­رود با تلفیق مدل­های خطی و غیرخطی، دقت مدل‌سازی و پیش­بینی­ها افزایش ­یابد. در این مطالعه از داده­های مقادیر تبخیر و تعرق پتانسیل ایستگاه­های شرق کشور (ایستگاه بیرجند، مشهد، زاهدان و زابل) در دوره آماری 2010-1973 در مقیاس ماهانه استفاده شده است. از آنجایی که مدل هدف چند متغیره می­باشد، علاوه بر داده­های تبخیر و تعرق پتانسیل، از داده­های رطوبت نسبی، سرعت باد و ساعات آفتابی نیز جهت مدل­سازی تبخیر و تعرق پتانسیل ماهانه استفاده شده است. مدل­های مورد بررسی در این تحقیق، دو مدل MPAR و MPAR-EGARCH می­باشد. نتایج بررسی و صحت سنجی داده­های مدل­شده نشان داد که هر دو مدل مورد بررسی از دقت بالایی برخوردار هستند. در این مطالعه در تمام موارد مدل چند متغیره تلفیقی با واریانس شرطی از دقت بیشتری نسبت به مدل چند متغیره پریودیک آرما برخوردار بودند. هم­چنین نتایج نشان داد که مدل تلفیقی MPAR-EGARCH نقاط کمینه و بیشینه داده­های مورد بررسی را به خوبی برازش داده است. متوسط میزان خطا در تخمین مقادیر تبخیر و تعرق پتانسیل توسط مدل MPAR در ایستگاه­های بیرجند، مشهد، زابل و زاهدان به ترتیب برابر با 4/0، 43/0، 05/1 و 04/3 و در مدل­های تلفیقی MPAR-EGARCH به ترتیب برابر با 16/0، 19/0، 55/0 و 59/0 می­باشد.