تنوع آللی زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا در برخی ارقام گندم نان با استفاده از نشانگرهای آلل اختصاصی

Abstract

پروتئین‌های ذخیره‌ای آندوسپرم از مهم‌ترین عوامل موثر بر کیفیت دانه گندم می‌باشند. زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا (HMW-GS) نقش کلیدی را در شکل و ساختار گلوتن بازی می­کنند و ارتباط تنگاتنگی با کیفیت گندم دارند. جهت بررسی تنوع آللی در مکان‌های ژنی کدکننده زیرواحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا در 25 رقم از گندم‌های نان ایرانی و استرالیایی، نه جفت آغازگر آلل اختصاصی برای مکان‌های ژنی (Glu-A1،Glu-B1وGlu-D1) به‌کار گرفته شدند. نتایج نشان داد که برای مکان ژنی Glu-A1، سه آلل (AxNull، Ax1 و Ax2*) شناسایی گردیدند که در بین آن‌ها بیش‌ترین فراوانی مربوط به آلل Ax2* با فراوانی 56 درصد بود. برای مکان ژنی Glu-B1 در مجموع شش آلل شناسایی شدند، که ترکیب آللی Bx7+By8با فراوانی 32 درصد بیش‌ترین فراوانی را داشت. برای مکان ژنی Glu-D1، در مجموع دو آلل شناسایی شد که ترکیب آللی Dx2+Dy12 با فراوانی 82 درصد بیش‌ترین فراوانی را در بین آلل‌های شناسایی شده به خود اختصاص داد. در نهایت رتبه‌بندی ژنوتیپ‌ها براساس سیستم امتیازدهی پی‌فلاگر به‌منظور پیش‌بینی کیفیت پخت نان نشان داد که اکثر ژنوتیپ‌های مورد بررسی رتبه 8، 9 و 10 را داشتند که نشان‌دهنده‌ی کیفیت پخت نان خوب تا عالی آن‌ها است. نتایج تجزیه خوشه‌ای براساس زیرواحدهای مختلف نیز این ارقام با کیفیت بالا را در یک گروه مجزا قرار داد. از تنوع شناسایی شده در این پژوهش می‌توان به‌عنوان منبع با ارزش تنوع آللی در برنامه‌های اصلاحی گزینش به کمک نشانگر به‌منظور بهبود کیفیت محصولات نهایی حاصل از گندم بهره برد.