سرمایه گذاری مستقیم خارجی و نقش آن در انتقال تکنولوژی به کشورهای رشد یابنده

Abstract

هدف از این مقاله،بررسی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و نقش آن در انتقال تکنولوژی می‌باشد. در این راستا،مقاله پس از توضیح و تحلیل مقولهء تکنولوژی،انتقال و اشکال آن و بررسی علل و عواملی که منجر به سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی می‌شود،به این نتیجه می‌رسد که عواملی چون موارد زیر انگیزه‌های اساسی مالک‌ تکنولوژی را در مبادرت به سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی تشکیل می‌دهند: -تأمین و تضمین کنترل بر تکنولوژی. -نبود و یا ضعف قانونی حامی تکنولوژی در کشور میزبان. -دشوار بودن تنظیم و تدوین قراردادهای مربوط به انتقال تکنولوژی. -وجود موانع گمرکی و تعرفه‌ای و وفور و فراوانی مواد اولیه و نیروی کار ارزان. افزودن بر آنها،این تحقیق به این نتیجه می‌رسد که اصولا شرکت مالک تکنولوژی تحت هیچ شرایطی حاضر به‌ واگذاری و یا انتقال تکنولوژی خویش نمی‌شود،مگر اینکه کالای موصوف کهنه و از بیش افتاده باشد. متأسفانه،به رغم اشتغال‌زایی و جلب سرمایه‌های مالی به کشور میزبان که ممکن است سرمایه‌گذاری مستقیم‌ خارجی به دنبال داشته باشد،از نظر نقش آن در جذب تکنولوژی مناسب و ارزان(و یا حداقل به قیمتی منصفانه) بسیار ناچیز بوده و همان‌گونه که تجارب برخی از کشورهای رشد یابنده نشان داده‌اند در خیلی از موارد همین‌ تکنولوژی کهنه و از پیش‌پاافتاده به قیمتی هزار بار گرانتر از ارزش واقعی‌اش به این کشورها فروخته شده است. البته این نتیجه‌گیری نباید به‌معنای مخالفت با این نوع از سرمایه‌گذاری خارجی تلقی شود.برعکس،نگارنده ضمن‌ اعتقاد به ضرورت ترغیب و تشویق سرمایه‌گذاری خارجی،بر این باور است که این‌گونه سرمایه‌گذاری‌های خارجی‌ ضمن مفید بودنشان دارای آثار و عواقب منفی هستند که چنانچه نتوان هوشیارانه و معقول در این زمینه‌ برنامه‌ریزی نمود،نهایتا منجر به وابستگی تکنولوژی و اقتصادی خواهد شد.مضاف بر آن،ذکر این نکته ضروری‌ است که ورود تکنولوژی خارجی حلال مشکلات نمی‌تواند باشد و باتوجه به موارد یاد شده بالا،به تنهائی نمی‌تواند استقلال تکنولوژیک و در نهایت خودکفائی صنعتی را تأمین کند.برای این منظور باید به تلاشها و برنامه‌های‌ کوتاه و درازمدت داخلی رونق داد و در این ارتباط از تجارب چین و دیگر کشورهای تازه صنعتی شده در زمینهء برگزاری،مثلا برنامه‌های تحقیق و توسعه،ایجاد هماهنگی بین این برنامه‌ها،برقراری راههای آموزشی،تجربی و تحقیقاتی بین واحدهای تولیدی و دانشگاهها و هم‌چنین حمایت از صنایع داخلی در برابر تولیدات خارجی استفاده‌ نمود.