حقوق حیوانات: تأملی در نظریه و رویه

Abstract

در حالیکه حقوق بشر و مبانی نظری و رویه موجود در این خصوص در ادبیات حقوقی داخلی با اقبال فراوانی روبه رو بوده است، مباحث و مبانی نظری حقوق حیوانات و چالش های مطرح در آن، تا حد زیاد مغفول مانده است. در واقع، مهمترین مباحث مطرح در این خصوص که نیازمند تأمل در دکترین و نظریات حقوقدانان برجسته است، در برخی زمینه ها با مسائل بنیادین حقوق بشر در ارتباط بوده، چه بسا جنبه هایی از حقوق بشر را به چالش می کشد. برابری حقوق بشر و حقوق حیوانات، تأمل در مفهوم رنج و درد بسیار حیوانات و مصادیق آن، با ابهام در فرض وجود احساسات و قدرت بیان در حیوانات در هم آمیخته، رویکردهایی را به نمایش می گذارند که گاه یکسره منکر حقوق حیوانات می شوند، گاه حقوق حیوانات را مؤخر بر حقوق بشر و در جهت رفاه وی می انگارند و گاه قائل به حقوقی برابر میان بشر و حیوانات می شوند. تأمل در این رویکردها زمینه بحث و تأمل بیشتر در این مبحث در آینده را فراهم می آورد. از سوی دیگر، نگاهی به رویه بین المللی دولت ها و مقررات داخلی مصوب در حمایت از حقوق حیوانات، همچنان مبین عدم توجه لازم به این حوزه و تفوق خواست و رویه دولت ها در تقدم منافع ملی آنهاست که در بسیاری موارد با سیاست های حمایت از حقوق حیوانات در تقابل قرار می گیرد. سرانجام به عملکرد برخی سازمان های بین المللی مدافع حقوق حیوانات در تکمیل بحث و جمع بندی مطلب خواهیم پرداخت.