معرفی وزن های رایج و نوع خوانش عروضی در ترانه های محلی فارس

Abstract

ترانه‌های محلی، یکی از زیرشاخه‌های اصلی فرهنگ عامه هستند که به دلیل کوتاهی، تنوع محتوایی و موزون‌بودن، فراگیری و کاربردی خاص یافته‌اند. در سال‌های اخیر پژوهش‌هایی متعدد در حوزۀ فرهنگ عامه و ترانه‌های محلی انجام شده؛ اما در اغلب این تحقیق‌ها، ویژگی‌های ساختاری و ادبی ترانه‌ها بررسی دقیق نشده است. اقلیم فارس، یکی از اصلی‌ترین قلمروهای رواج این گونه از ادب محلی است؛ به‌طوری‌که تاکنون هزاران ترانه‌ در این محدودۀ جغرافیایی شناسایی و ثبت شده است. در این مقاله، پس از خوانش عروضی ۱۹۹۷ قطعه ترانۀ محلی فارس، بحرها، وزن‌ها و شگردهای عروضی ترانه‌ها، به روش تحلیلی توصیفی، معرفی شده است. از یافته‌های این پژوهش، تأیید عروضی‌بودن وزن در اغلب ترانه‌هاست؛ با این تفاوت که نوع خوانش لازم، اختیارات عروضی و گونه‌های اصلی وزن در ترانه‌های محلی فارس تاحدودی با شعر رسمی و حتی ترانه‌های محلی دیگر مناطق ایران متفاوت است. همچنین قابل اثبات است که در هریک از گونه‌های اصلی ترانه‌های محلی چون: دوبیتی‌‌ها، واسونک‌ها، لالایی‌ها، ترانه‌های روایی، نازو نوازش و سرودهای نمایشی، یک یا دو وزن اصلی کاربرد محوری دارند