بررسی تغییرات سطح زیر کشت و سودآوری محصول پنبه در اثر اعمال سیاست های حمایتی دولت: مطالعه موردی شهرستان گرگان

Abstract

پنبه به‏عنوان یک محصول راهبردی نقش مهمی در ایجاد اشتغال، ارزآوری و افزایش درآمد در بخش کشاورزی و صنایع وابسته دارد که همواره مورد توجه دولت بوده است. طی دو دهه اخیر، به‏دلیل بالا بودن هزینه­های تولید و افزایش واردات پنبه، سطح زیر کشت این محصول در شهرستان گرگان به‏عنوان یکی از مناطق تولیدکننده عمده پنبه کاهش چشمگیری داشته است. بر این اساس، در مطالعه حاضر، به بررسی تأثیر سیاست­های حمایتی دولت بر سطح زیر کشت پنبه شهرستان گرگان با استفاده از الگو برنامه­ریزی ریاضی اثباتی پرداخته شد. اطلاعات لازم از طریق تکمیل تعداد 295 پرسشنامه با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای از بهره­برداران زیربخش زراعت شهرستان گرگان در سال زراعی 94-1393 جمع­آوری شد. محصول پنبه در قالب نظام­های کشت مختلف (مانند تک­کشتی، کشت متوالی و کشت مخلوط) در الگو لحاظ شد و سیاست­های حمایتی دولت نیز در سه بخش قیمت­گذاری محصول پنبه، اعطای یارانه به نهاده­های تولید محصول پنبه و پرداخت مستقیم به تولیدکنندگان پنبه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بین سیاست­های مختلف حمایتی دولت، اعمال یارانه به نهاده­های تولید سودآوری مثبت داشته است، به‏گونه‏ای که سیاست برداشت مکانیزه پنبه با 78/1 درصد تغییرات نسبت به شرایط موجود بیشترین سودآوری را داشته است. طبق یافته­های مطالعة حاضر، پیشنهاد می­شود که با اتخاذ سیاست­های اعمال یارانه به نهاده­های تولید، امکان افزایش سطح زیر کشت پنبه در شهرستان گرگان فراهم شود.