ارزیابی اثر شبکۀ آبیاری و زهکشی سفیدرود بر بازده نهایی آب آبیاری در استان گیلان

Abstract

محدودیت منابع آب، کمبود ریزش‌های جوی، افزایش جمعیت و تغییر استاندارد زندگی باعث ایجاد عدم توازن شدید بین عرضه و تقاضای آب شده است. ابزارهای اقتصادی از جمله نظام قیمت‌گذاری و توسعه شبکه‌های آبیاری را می‏توان راه‌حل‏های ایجاد این توازن دانست. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف اندازه‌گیری تفاوت بازده نهایی آب در اراضی سنتی و اراضی شبکۀ آبیاری و زهکشی سفیدرود در استان گیلان انجام گرفت تا اثر ایجاد شبکه آبیاری بر ارزش اقتصادی آب آبیاری ارزیابی شود. به این منظور، با استفاده از روش برنامه‏ریزی خطی، قیمت سایه‌ ای آب به تفکیک نواحی هفت‏گانه آبیاری استان گیلان، شامل چهار ناحیۀ خارج شبکه و سه ناحیۀ داخل شبکه سفیدرود، برآورد شد. نتایج نشان داد که حداکثر ارزش اقتصادی آب به ازای هر مترمکعب، 3096 ریال مربوط به ناحیۀ آبیاری فومنات داخل شبکه و کمترین ارزش، 1598 ریال به ازای هر متر مکعب مربوط به ناحیه آبیاری بالادست سدسنگر خارج شبکه است. با توجه به وزن سطح زیرکشت هر ناحیه،‌ متوسط بازده نهایی هر متر مکعب آب در نواحی داخل و خارج شبکه به ترتیب 2622 و 2215 ریال است؛ به عبارت دیگر، ایجاد شبکۀ آبیاری و زهکشی فقط حدود 400 ریال به ازای هر متر مکعب آب مصرفی فایده خالص اضافی ایجاد می‏کند. بر اساس یافته های تحقیق، تأمین هر واحد آب اضافی، ارزش‏های متفاوتی در نواحی آبیاری استان گیلان ایجاد می‌کند که لزوم توجه سیاست‏گذاران به الگوی مناسب تخصیص آب را نشان می‌دهد. همچنین پیشنهاد می شود در راستای قانون هدفمندی یارانه ها و متناسب با ارزش‏های به‏دست آمده، در یک برنامه زمانی بلندمدت، تعرفۀ آب‏بهای کشاورزی در منطقه افزایش یابد.

طبقه‏بندی JEL: C61، Q11